Σάββατο 16 Αυγούστου 2014

Η ΕΟΡΤΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΝΔΗΛΙΟΥ 16-8-2014



Λίγο πιο πάνω από τη Χαλανδρίτσα του τ. Δήμου Φαρρών και τωρινή έδρα του Δήμου Ερυμάνθου, στην περιοχή Σάπια Βρύση και στο δρόμο προς Ρακίτα, πριν από 12 χρόνια, μια ευλαβής γυναίκα, η Βασιλική Σκόνδρα, που έχει κτήματα εκεί, αποφάσισε να κτίσει ένα μικρό ξωκκλήσι αφιερωμένο στο ΑΓΙΟ ΜΑΝΛΗΛΙΟ. 
     Το 2002 έγιναν τα θυρανοίξια και από τότε και μετά λειτουργείται συνεχώς την 16η  Αυγούστου, ημέρα  κατά την οποία η Εκκλησία μας τελεί την ανάμνηση της μεταφοράς της αχειροποιήτου εικόνος του Σωτήρος Χριστού από την Έδεσσα της Συρίας στην Κωνσταντινούπολη.
      Ενώ το ξωκκλήσι δεν βρίσκεται κοντά σε κάποιο χωριό, είναι απομεμονωμένο και σε υψόμετρο 1.000 περίπου μέτρων, εν τούτοις κάθε χρόνο, συγγενείς της οικογένειας των κτιτόρων, άνθρωποι που παραθερίζουν εκεί κοντά, κάτοικοι της Χαλανδρίτσας, αλλά και εκ Πατρών, έρχονται να εκκλησιασθούν και να ζητήσουν  την βοήθεια της αχειροτεύκτου εικόνος του Κυρίου μας.
        Η ιστορία της αχειροποιήτου εικόνος του κυρίου μας, όπως την παρουσιάζει ο Ρώσος Θεολόγος και αγιογράφος Λεωνίδας Ουσπέσκυ έχει ως εξής: 
   
     "Ἡ διδασκαλία τς κκλησίας, σύμφωνα μ τν ποία ο εκόνες ποτελον να διάσπαστο στοιχεο το Χριστιανικο Εαγγελίου μέσως μ τν ναρξή του, κφράζεται πίσης στν παράδοση, ποία βεβαιώνει τι πρώτη εκόνα το Χριστο μφανίσθηκε κατ τ διάρκεια τς ζως του στ γ. Στ Δύση, ατ εκόνα καλετο «τ γιο Μανδήλιο». Στν νατολ καλεται «χειροποίητος», εκόνα πο δν γινε π χέρι νθρωπου. Σύμφωνα μ ατν τν παράδοση, διος Χριστς στειλε τν εκόνα Του στν βγαρο τν Ε' Ukhama, πρίγκηπα τς σροηνς, μις μικρς χώρας νάμεσα στν Τίγρη κα τν Εφράτη, πο βρισκόταν τν ποχ κείνη νάμεσα στ Ρωμαϊκ κα τν Παρθικ ατοκρατορία. Πρωτεύουσά της ταν πόλη δεσσα, σημεριν Orfu Rogais. Πρέπει ν ναφερθε τι τ χρονικό της πόλης ατς ναφέρει τν παρξη Χριστιανικο ναο ποος θεωρετο ρχαος τ τος 201 ταν καταστράφηκε π πλημμύρα. Τ βασίλειο τς δεσσας ταν πρώτη πολιτεία στν κόσμο πο γινε Χριστιανικ πολιτεία (μεταξ 170 κα 214, π τν γεμονία το βγάρου το Θ').
Η παράδοση του αγίου Μανδηλίου στον Αύγαρο

      Ἡ στορία τς πρώτης εκόνας το Χριστο, πιβεβαιοται, πρτ’ π’ λα, π τ κείμενα τς λειτουργικς κολουθίας πρς τιμ το γίου Μανδηλίου (16 Αγούστου).
Μι πι λεπτομερς διήγηση τς στορίας πάρχει στ Μηναο το Αγούστου. Μπορε ν συνοψισθε ς κολούθως:— βασιλις τς δεσσας, βγαρος, ταν λεπρός. κουσε γι τ θαύματα το Χριστο κα στειλε πρς Ατν τν ρχειοφύλακά του, νανία, μ πιστολς στς ποες παρακαλοσε τ Χριστ ν πάει στν δεσσα ν τν θεραπεύσει. νανίας ταν ζωγράφος, γι’ ατ βγαρος τν πιφόρτισε ν φτιάξει τ πορτρατο το Σωτήρα σ περίπτωση πο Χριστς ρνετο ν πάει. νανίας βρκε τ Χριστ περιστοιχισμένο π να μεγάλο πλθος κα δν μποροσε ν τν πλησιάσει. Γι’ ατ νέβηκε σ’ να βράχο π που μποροσε ν τν βλέπει καλύτερα. Προσπάθησε ν φτιάξει να πορτρατο το Σωτήρα, λλ δν μποροσε «ξ ατίας τς περίγραπτης δόξας το προσώπου Του, τ ποο λλαζε δι τς χάριτος». Βλέποντας τι νανίας θελε ν φτιάξει τ πορτρατο Του, Χριστς ζήτησε νερό, νίφτηκε, σκούπισε τ πρόσωπο Το σ’ να κομμάτι λιν φασμα, κα τ χαρακτηριστικά του μειναν ποτυπωμένα σ’ ατ τ λιν φασμα. Εναι γι’ ατ πο εκόνα ατ εναι πίσης γνωστ μ τ νομα Μανδήλιον. ( λληνικ λέξη μανδήλιον προέρχεται π τ σημιτικ λέξη mindil). Χριστς τ δωσε στν νανία, κα το επε ν τ πάρει, μ μία πιστολή, στ πρόσωπο πο τν εχε στείλει. Στν πιστολή, Χριστς ρνετο ν πάει διος στν δεσσα, πειδ εχε μι ποστολ ν κπληρώσει. πόσχετο στν βγαρο τι, ταν θ κπληρώνετο ατ ποστολή, θ στελλε να π τος μαθητές Του πρς ατόν.
     Ὅταν βγαρος πρε τ πορτρατο, θεραπεύθηκε π τν ρρώστια του, λλ μειναν στ πρόσωπό του ρκετ σημάδια. Μετ τν νάληψη, πόστολος γιος Θαδδαος, νας π τος βδομήκοντα, πγε στν δεσσα κα θεράπευσε τ βασιλη πλήρως προσηλυτίζοντάς τον στ Χριστιανισμό. Πάνω στ θαυματουργ πορτρατο το Χριστο, βγαρος γραψε ατ τ λόγια: « Χριστ Θεέ, ατς πο λπίζει σ Σένα δν θ πεθάνει.» φαίρεσε να εδωλο π τ κοίλωμά του πάνω π μία πύλη τς πόλης κα τ ντικατέστησε μ τν γία εκόνα. βγαρος κανε πολλ γι τ διάδοση το Χριστιανισμο στος πηκόους του. λλ δισέγγονός του πέστρεψε στν εδωλολατρεία κα θελε ν καταστρέψει τν εκόνα το γίου Μανδηλίου. Γι’ ατ πίσκοπος τς πόλης τν ντείχισε στ κοίλωμα φο προηγουμένως τοποθέτησε μία ναμμένη κανδήλα μπροστά της. τσι εκόνα διασώθηκε.
Πρν τν πέμπτο αώνα, ο ρχαοι συγγραφες δν κάμνουν καμι ναφορ στν εκόνα το γίου Μανδηλίου. πρώτη φορ πο γίνεται ναφορ σ’ ατ εναι στν πέμπτο αώνα, σ’ να κείμενο γνωστ σν «Τ Δόγμα το Addai». Addai το πίσκοπος τς δεσσας (†541) πού, στ ργο του (ἐὰν ατ τ ργο εναι αθεντικό), ναμφίβολα χρησιμοποίησε ετε κάποια τοπικ παράδοση ετε κείμενα τ ποα μες δν γνωρίζουμε.
Το εξωκκλήσι του Αγίου Μανδηλίου
       Ὁ πι παλαις διαμφισβήτητος συγγραφέας πο ναφέρει τν εκόνα πο στάληκε στν βγαρο εναι Εάγριος (κτος αώνας)· στ ργο του « κκλησιαστικ στορία» (1) νομάζει τ πορτρατο « εκόνα πο κατασκευάσθηκε π τ Θε» «Θεότευχτος εκών». ν πάσει περιπτώσει, δια εκόνα πανεμφανίσθηκε τ 544 545, ταν Πέρσης βασιλης Χοσρόης πολιόρκησε τν δεσσα. πίσκοπος Ελάλιος δι’ ράματος νακάλυψε τ μέρος το κοιλώματος που εχε κρυβε εκόνα. Τν πεκάλυψε κα εδε τν κανδήλα ν καίει κόμη μπροστά της. Μ τ χάρη τς εκόνας, πόλη σώθηκε. εκόνα χι μόνο ταν νέπαφη, λλ εχε πίσης κτυπωθε στν σωτερικ πλευρ τς πλάκας πο τν πέκρυβε.
      Σ νάμνηση ατο το γεγονότος, μφανίσθησαν δύο διαφορετικς εκόνες το γίου Μανδηλίου μι που τ πρόσωπο το Σωτήρα παριστάνεται σ’ να κομμάτι λινο φάσματος, κα μία λλη που τ γιο Πρόσωπο παριστάνεται σν ν ταν ποτυπωμένο πάνω σ κεραμίδι, κεράμιον. ρχικ εκόνα, δηλ. τ λιν φασμα πάνω στ ποο τ πρόσωπο το Κυρίου ποτυπώθηκε, διατηρήθηκε στν δεσσα γι πολ καιρ σν πι πολύτιμος θησαυρς τς πόλης. Τ 630 ο ραβες κατέλαβαν τν δεσσα λλ δν παγόρευσαν τν προσκύνηση το γίου Μανδηλίου, τ ποο το πολ γνωστ στ Δύση κα πρς τιμ το ποίου, τν γδοο αώνα, ο Χριστιανο σ πολλς χρες καθιέρωσαν ορτή, κολουθώντας τ παράδειγμα τς κκλησίας, τς δεσσας. Κατ τν περίοδο τς εκονομαχίας, γ. ωάννης Δαμασκηνς ναφέρει τ θαυματουργ εκόνα, κα τ 787 ο Πατέρες τς βδόμης Οκουμενικς Συνόδου ναφέρονται σ’ ατν πολλς φορές. Λέων, ναγνώστης στν καθεδρικό τς γίας Σοφίας στν Κωνσταντινούπολη, πο ταν παρν στν βδομη Οκουμενικ Σύνοδο, διηγεται πς διος προσκύνησε τ γιο Μανδήλιο κατ τν παραμονή του στν δεσσα.
      Τ 944 ο Βυζαντινο ατοκράτορες Κωνσταντνος Πορφυρογένητος κα Ρωμανς Α' γόρασαν τν γία εκόνα π τν δεσσα ντ 200 Σαρακηνν αχμαλώτων κα 12.000 ργυρν δηναρίων κα μ τν πόσχεση τι τ ατοκρατορικ στρατεύματα οδέποτε θ νοχλοσαν τν δεσσα κα τς γύρω περιοχές. κολούθησε λαϊκ ξέγερση. ν τούτοις τ γιο Μανδήλιο μεταφέρθηκε μ πομπ στν Κωνσταντινούπολη κα τοποθετήθηκε στν κκλησία τς Παρθένου το Φάρου. ατοκράτορας Κωνσταντνος Πορφυρογένητος τν ξύμνησε σ κήρυγμά του σν τν προστάτιδα τς ατοκρατορίας. λειτουργία τς ορτς πο πανηγυρίζουμε στς 16 Αγούστου, δηλ. τς μεταφορς το γίου Μανδηλίου στν Κωνσταντινούπολη, πιθαν ν χρονολογεται, τουλάχιστο ν μέρει, π τν ποχ κείνη.
     Γι τν εκόνα πο ποτυπώθηκε στ κεραμίδι, ξέρουμε μόνο τι βρέθηκε στν εράπολη (Mabbug) στ Συρία. Ατοκράτορας Νικηφόρος Φωκς (963-969), κολουθώντας τ παράδειγμα το Ρωμανου το Α', κατ τν κστρατεία τν στρατευμάτων του στ Συρία (τ 965 τ 968) μετάφερε τν εκόνα ατ στν Κωνσταντινούπολη. Μετ τ λεηλασία τς Κωνσταντινούπολης π τος Σταυροφόρους τ 1204, τ χνη τν δύο εκόνων χάνονται. Εκάζεται τι ο Σταυροφόροι μετάφεραν τ γιο Μανδήλιο στ Δυτικ Ερώπη, μερικο λένε στ Παρίσι, λλοι στ Ρώμη. Τίποτε τ συγκεκριμένο δν εναι γνωστό.
      Ἡ εκόνα το γίου Μανδηλίου, βεβαίως, ντιγράφτηκε πολλς φορές. Μερικο ατόπτες μιλον γι να ντίγραφο πο γινε π τν βασιλέα τς Περσίας. Μέχρι πρόσφατα πιστεύετο τι ο παλαιότερες σωζόμενες ναπαραστάσεις σαν μερικς μικρογραφίες το νδέκατου αώνα κα νωπογραφίες το δωδέκατου αώνα (κκλησία το Σωτρος τς Νερεδίτσας). (4) λλ πρόσφατα στ Γεωργία νακαλύφθηκε μία γκαυστικ εκόνα το γίου Μανδηλίου πο χρονολογεται π τν κτο τν βδομο αώνα, δηλ. π τν ποχ πο θαυματουργ εκόνα ταν κόμη στν δεσσα.
     Ἀπ τν νατο αώνα παραμένει μία νδιαφέρουσα εκόνα φτιαγμένη σ τέσσερα τμήματα πο τώρα βρίσκονται στ μοναστήρι τς γίας Ακατερίνης στ ρος Σιν. Τ νω τμμα τς εκόνας παριστάνει, στ μία πλευρά, τν πόστολο Θαδδαο καί, στν λλη πλευρά, τν βασιλη βγαρο ν παίρνει π τ χέρια το νανία τ λιν μ τν γία Μορφή.