Ο ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ ΔΕΝ ΔΙΩΞΕ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΑΛΛΑ ΤΗΝ ΔΙΕΣΩΣΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΕ!

Mια μελέτη που αναιρεί τα ΨΕΜΑΤΑ για την επικράτηση του χριστιανισμού!

· Διώκε ο Χριστιανισμός τον αρχαίο Ελληνικό πολιτισμό;

· Θα είχαν επιβιώσει τα αρχαία γραπτά χωρίς την Εκκλησία;

· Προέτρεπαν οι Πατέρες στην καταστροφή και την μισαλλοδοξία;

· Είναι ο πολιτισμός του Βυζαντίου κατώτερος από τον αρχαίο ελληνικό;

Στην εικόνα προβάλλεται η μονή της Παμμακάριστου στην Κωνσταντινούπολη. Στις μονές τις βασιλεύουσας δημιουργήθηκαν κέντρα μελέτης και αντιγραφής ελληνικών χειρογράφων. Σε αυτά τα κέντρα διασώθηκε η αρχαία ελληνική κληρονομιά [Πηγή: Περιοδικό Ιστορικά Θέματα, άρθρο «Βυζάντιο και Αφροκεντρισμός», Αγνή Βασιλικοπούλου, Επίκουρη Καθηγήτρια Βυζαντινής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, τεύχος 6, σελίδα 44]

Επιμέλεια: Θωμάς Φ. Δρίτσας tdritsas@gmail.com

1. Ανύπαρκτοι οι διωγμοί κατά των Εθνικών

Πολλά έχουν ακουστεί τα τελευταία χρόνια για την επικράτηση του Χριστιανισμού. Μεγάλα ψεύδη, πως δήθεν, ο Χριστιανισμός επικράτησε με σφαγές και εξανδραποδισμούς και όχι με την αξία του. Πως , δήθεν, διέλυσε οτιδήποτε Ελληνικό και υπονόμευσε την επιστήμη και τον πολιτισμό. Πολλοί, έχουν επηρεαστεί από αυτά τα ψευδή, με συνέπεια είτε να απομακρυνθούν από την πίστη είτε πιστέψουν πως η πίστη μας διαδόθηκε με μέσα δόλια και ποταπά. Εδώ θα αποδείξουμε, πως όχι μόνο αυτά δεν στέκουν, αλλά πως παρά τις ψευδολογίες που διαδίδονται, οι Χριστιανοί σεβάστηκαν τον αρχαίο πολιτισμό, και διατήρησαν την πνοή και την δύναμη του. Στην πραγματικότητα, αν δεν υπήρχαν οι Χριστιανοί και ο πολιτισμός τους, σήμερα θα είχε επιβιώσει μόνο ένα πολύ μικρό κομμάτι του αρχαίου πολιτισμού.

Ο Μέγας Κωνσταντίνος κατηγορείται ότι απαγόρευσε τη λατρεία και έκλεισε ναούς. Οι μόνοι ναοί που έκλεισε ήταν της Αφροδίτης στην Ηλιούπολη, για συγκεκριμένους λόγους . Εξάλλου, ο Μέγας Κωνσταντίνος επέτρεψε την ίδρυση εθνικών ναών (Ζώσιμος, 2,31 - Aurel. Victor, Caesares, 40 - Orelli, Iscriptiones latinae, III, αρ. 55880) Αλήθεια είναι ότι μόνο το ιερό της Αφροδίτης στην Άφακα του Λιβάνου κατεδάφισε ο Μέγας Κωνσταντίνος (Ευσέβιος, Βίος Κωνσταντίνου, Γ’, 55), διότι εκεί εκπορνεύονταν όχι μόνο γυναίκες αλλά και άνδρες γύννιδες (τραβεστί) [Οι τελευταίοι Εθνικοί, Pierre Chuvin, Harvard University Press / μετάφραση Ο. Χειμωνίδου, ελλ. εκδ. Θύραθεν (σ. 47)]. Στην Ηλιούπολη της Φοινίκης, όπου φαίνεται πως υπήρχαν μόνο γυναίκες ιερόδουλοι της Αφροδίτης, ο Κωνσταντίνος περιορίστηκε στο να συστήσει στον πληθυσμό μεγαλύτερη εγκράτεια και να χτίσει μια εκκλησία. Στην Αίγυπτο ο αυτοκράτορας απλώς απαγόρευσε τον ευνουχισμό των ιερέων του... θεού Νείλου, όμως επέτρεψε τις τελετές και εορτές που εξασφάλιζαν τις πλημμύρες του ιερού ποταμού (Ευσέβιος, Δ’, 25. Λιβάνιος, Υπέρ των Ιερών, Λ’, 35. Γρηγόριος Θεολόγος PG 35, 705) Στην πραγματικότητα , πολύ πιο εκτενέστερο διωγμό κατά της μαγείας, διεξήγαγε ΕΙΔΩΛΟΛΑΤΡΗΣ αυτοκράτορας Ο παγανιστής αυτοκράτωρ Αύγουστος είχε συγκεντρώσει και κάψει πάνω από 2.000 μαντικά και προφητικά βιβλία (Σουητώνιος, Div. August., 31.).

Γράφει χαρακτηριστικά ο Γερμανός ιστορικός F. Gregorovius: «από τους βανδαλισμούς αυτούς [που έγιναν βάσει των διατάξεων του Θεοδοσίου] η αρχαία Ελλάδα έπαθε ελάχιστα, συγκριτικά με όλες τις άλλες χώρες της Αυτοκρατορίας. Κυρίως η Αθήνα έμεινε απαλλαγμένη από καταστροφές. Κανένα από τα εν Αθήναις μεγάλα κι ονομαστά ιερά δεν γκρεμίστηκε. (...) Ο Χριστιανισμός ανεδείχθη ίσως ευλαβέστερος προς τα μνημεία της αρχαίας τέχνης στην Αθήνα απ’ ότι σε οποιαδήποτε άλλη πόλη της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Εξαιρουμένων ορισμένων καταστροφών καλλιτεχνημάτων και ιερών προς τα οποία είχε μετά ιδιάζουσας εμμονής συμφυή η παγανιστική πίστη, η νικώσα θρησκεία φαίνεται να έλαβε κατοχήν των Αθηνών ειρηνικά. (...) Η καταστροφή του ναού του Ολυμπίου Διός δεν δύναται να αποδοθεί εις τον βανδαλισμό βυζαντινού ανθύπατου ή εις τον ευσεβή ζήλο κάποιου επισκόπου. (...) Πολλοί ναοί κατέπεσαν υπό σεισμών και μάλιστα σε μεταγενέστερα χρόνια. Ο ναός του Διός εν Ολυμπία κατέπεσε τον 6ο αιώνα, ο ονομαστός εν Κυζίκω μετά τον 11ο αιώνα υπερμεσούντα.» [ Ιστορία των Αθηνών», F. Gregorovius, Βιβλιοθήκη Μαρασλή, Αθήναι 1904, τ. 1, σ. 97, 128, 133]

Όσο για τον Αλάριχο, ο Gregorovius αναφέρει τα εξής: «Ουδείς ιστορικός μαρτυρεί ότι ο βασιλεύς των βαρβάρων (ο Αλάριχος) εξηκόντισε τον πυρσό του εμπρησμού εις το ιερό της Δήμητρος. (...) Υπερβάλλουσι όμως δεινώς όσοι ανάγουν στον Αλάριχο την εξολόθρευση των εθνικών θεών της Ελλάδας κι όσοι θεωρούν ότι οι Γότθοι (του Αλάριχου) προέβησαν εξεπίτηδες σε σκόπιμη καταστροφή των ναών και ιερών.» (τ. 1, σ. 101, 103)

Ο Μέγας Κωνσταντίνος έλεγε στους υπηκόους του «πηγαίνετε στους βωμούς και στα δημόσια ιερά και τελέστε τις τελετές κατά τις συνήθειές σας» (Θεοδ. Κώδ. IX, 16, 1 και 2, νόμοι του 319 και 320 μ.Χ.).

Για τα όσα λέει ο Λιβάνιος σχετικά με τους νόμους του Κωνστάντιου ο Παπαρηγόπουλος σχολιάζει: « Αλλά ότι ο Λιβάνιος λέει υπερβολές και ότι ούτε εκείνοι οι ρητοί νόμοι (του Κωνστάντιου) εκτελέστηκαν, συμπεραίνεται από τη συνεχή επανάληψή τους και από πολλές άλλες αναμφισβήτητες μαρτυρίες και γεγονότα. Επίσης ο εθνικός Σύμμαχος βεβαιώνει ότι ο ίδιος ο Κωνστάντιος, που το 353 εξέδωσε το νόμο 4, όταν επισκέφθηκε τη Ρώμη μετά από 4 χρόνια (357), διατήρησε ευλαβικά τα προνόμια των Εστιάδων και γενικά επέτρεψε ο ίδιος την λατρεία.» [Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Κ. Παπαρηγόπουλου, 1885, επανέκδ. εκδ. Κάκτος, 1992 (8,3) ]

Αλλά, όχι μόνο ο Παπαρηγόπουλος: «Η πολιτική που χάραξε ο Αυτοκράτορας Κωνστάντιος με τους αντιπαγανιστικούς νόμους του τού 356-7 έμελλε να μείνει νεκρό γράμμα ώς τον Θεοδόσιο» [ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτικής Αθηνών Α.Ε. τ. Ζ', σ. 54]

Τι λέει ο Gibbon, από την «Ιστορία της παρακμής και πτώσης της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας»: «..Υπάρχει σοβαρός λόγος να πιστεύουμε ότι το επίσημο έδικτο [σημ. :των Αυτοκρατόρων Κωνστάντιου και Κώνστα κατά των Εθνικών] είτε εγράφη δίχως να δημοσιευθεί, είτε εδημοσιεύθη δίχως να εκτελεστεί. Η μαρτυρία των γεγονότων και τα μνημεία που ακόμη είναι σε ύπαρξη, αποδεικνύουν την δημόσια εξάσκηση της παγανιστικής λατρείας καθ’ όλη τη βασιλεία των γιών του Κωνσταντίνου. Στην Ανατολή καθώς και στη Δύση, στις πόλεις καθώς και στην επαρχία, μεγάλος αριθμός ναών παρέμεινε σεβαστός, ή τουλάχιστον διασώθηκαν και το ευσεβές πλήθος ακόμα απολάμβανε την πολυτέλεια των θυσιών, των τελετών και των πομπών, με την άδεια ή την συγκατάθεση της δημόσιας αρχής. Τέσσερα περίπου χρόνια μετά την υποτιθέμενη ημερομηνία του φοβερού έδικτού του, ο Κωνστάντιος επεσκέφθη τα τεμένη της Ρώμης και η εντιμότητα της συμπεριφοράς του συνιστάται απο έναν παγανιστή ρήτορα ως ένα παράδειγμα άξιο μίμησης από τους επόμενους ηγεμόνες. «Ο αυτοκράτωρ», λέει ο Σύμμαχος, «επέτρεψε να μείνουν άθικτα τα προνόμια των Εστιάδων. Εγγυήθηκε τη καθορισμένη παροχή για να παράσχει τα έξοδα των δημόσιων τελετών και θυσιών. Και παρ’ όλο που ασπάζεται μια άλλη θρησκεία, ποτέ δε σκέφτηκε να στερήσει την αυτοκρατορία από την ιερή λατρεία της αρχαιότητας».[ The decline and fall of the Roman Empire, E. Gibbon, Collier Books, N.Y., N.Y. Vol. 1, p.39 ]

Ο Σύμμαχος (επιστολή, Migne, 18, 391) επαινεί τον Κωνστάντιο ότι επικύρωσε τα προνόμια των Εστιάδων, απένειμε ιερατικά αξιώματα σε εξέχοντες Ρωμαίους και έδωσε επιχορηγήσεις σε εθνικούς ναούς και αγώνες. Ο Κωνστάντιος μερίμνησε και για την εκλογή εθνικού πρωθιερέα της Αφρικής με ειδικό νόμο του (C. Th., XII, 1, 46), το έτος 358. Έτος διωγμών, κατά τους Νεοπαγανιστές. Όλα αυτά, σe συνδυασμό με το γεγονός πως το ποσοστό των Χριστιανών στην Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ήταν 56,5 % το έτος 350 μ.Χ. [Πηγή : “The Rise of Christianity”, Princeton 1996], μας δείχνει πως ο Χριστιανισμός ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΕ ΜΕ ΤΗΝ ΑΞΙΑ ΤΟΥ!. Ενδιαφέρον είναι ότι ο Ονώριος και ο Θεοδόσιος Β’ (γιοί του Θεοδόσιου Α’) επενέβησαν για να προστατεύσουν τους νομοταγείς Εθνικούς από κακοποιήσεις από μέρους των φανατικών χριστιανών και απαίτησαν σύμφωνα με νόμο να καταβάλλεται διπλάσια αποζημίωση για κλοπή περιουσιών. [Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτικής Αθηνών Α.Ε. , τ. Ζ', σ.345]

Αυτοκράτορες Γρατιανός, Βαλεντινιανός και Θεοδόσιος προς Ασκληπιόδοτο, 'Επαρχο Πραιτορίου: «(...) Ιδιαιτέρως διατάσσουμε τους πραγματικούς χριστιανούς και αυτούς που ισχυρίζονται ότι είναι, να μην κάνουν κατάχρηση της εξουσίας που τους δίνει η Εκκλησία και τολμήσουν να απλώνουν βίαιο χέρι επάνω στους Εβραίους και εθνικούς που ζουν ήσυχα και δεν επιχειρούν ενάντιο στην τάξη και στους νόμους Μας. Γιατί αν τέτοιοι χριστιανοί φερθούν βίαια εναντίον φιλήσυχων ανθρώπων που ζουν με ασφάλεια, ή λεηλατήσουν τα αγαθά των, θα υποχρεωθούν να αντικαταστήσουν εις διπλούν, τριπλούν ή και ακόμη τετραπλούν αυτά που έκλεψαν. Επίσης, οι διοικητές των επαρχιών, το προσωπικό τους και οι κάτοικοι των επαρχιών αυτών ας ενημερωθούν ότι δεν θα επιτρέψουν να διαπραχθεί ένα τέτοιο έγκλημα. Αλλιώς, θα τιμωρηθούν κι αυτοί με τον ίδιο τρόπο μ’ αυτούς που διέπραξαν το έγκλημα.» (Codex Theodosianus XVI.10.24, 8 Ιουνίου 423 μ.Χ.)

Αυτοκράτορες Γρατιανός, Βαλεντινιανός και Θεοδόσιος προς Παλλάδιο, Δούκα της Οσροηνής (30 Νοεμβρίου 382 μ.Χ.): «Με την έγκριση του δημοσίου συμβουλίου διατάσσουμε ότι οι ναοί όπου προηγουμένως σύχναζαν τα πλήθη, και που βρίσκονται ακόμα σε δημόσια χρήση, θα παραμείνουν ανοικτοί. Έτσι θα μπορούν τα πλήθη γηγενών και επισκεπτών να βλέπουν το ναό. Η αξία των αγαλμάτων, που βρίσκονται μέσα στους ναούς, θα υπολογίζεται με βάση την αισθητική τους και όχι τον ιερό τους χαρακτήρα.(..)» (Θεοδοσιανός Κώδικας, XVI.10.8)

Αυτοκράτορες Αρκάδιος και Ονώριος προς Μακρόβιο, Βικάριο της Ισπανίας, και Προκλιανόν, Βικάριο των Πέντε Επαρχιών (29 Ιανουαρίου 399 μ.Χ.): «(..) επιθυμούμε και να διατηρηθούν τα διακοσμητικά στοιχεία των δημοσίων κτιρίων. Αν κάποιος επιχειρήσει να καταστρέψει αυτά τα έργα, δεν θα βασίζεται σε καμία εξουσία.» (Θεοδοσιανός Κώδικας, XVI.10.15)

Αυτοκράτορες Αρκάδιος και Ονώριος προς Απολλόδωρο, Ανθύπατο Αφρικής (20 Αυγούστου 399 μ.Χ.): "Αν κάποιος επιχειρήσει να καταστρέψει ναούς, οι οποίοι είναι κενοί από παράνομα αντικείμενα, δεν θα έχει την αυτοκρατορική υποστήριξη. Διατάσσουμε ότι η κατάσταση των κτιρίων θα πρέπει να παραμείνει αλώβητη.(..)" ( Θεοδοσιανός Κώδικας XVI.10.18,)

Αυτοκράτορες Αρκάδιος και Ονώριος προς Μακρόβιο και Βικάριο Προκλιανό (399 μ.Χ.) :«Όπως απαγορεύθηκαν οι θυσίες, έτσι θέλουμε να διατηρήσουμε το διάκοσμο των δημοσίων έργων. Όποιος επιχειρήσει να καταστρέψει αυτά τα έργα, δεν βασίζεται σε καμία εξουσία. Αν τυχόν εμφανίσει κάποια αυτοκρατορική απάντηση ή νόμο για να υπερασπίσει τον εαυτόν του, τα έγγραφα αυτά θα αποσπαστούν απ’ τα χέρια του και να παραπεμφθούν στη Σοφία Μας." (Ιουστινιανός Κώδικας I.11.3)

Μελετώντας τα κείμενα των Πατέρων της Εκκλησίας βλέπουμε ότι αυτοί συνέχεια τονίζουν ρητώς την σύνδεση της αρετής και συνεπώς της Χριστιανικής πίστης με την ελεύθερη θέληση, οπότε αποκλείεται το ενδεχόμενο οι διάφοροι βανδαλισμοί και διώξεις Εθνικών να έγιναν με προτροπή ή ηθική αυτουργία δική τους. «Δεν είναι αρετή αυτό που γίνεται με τη βία» γράφει ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός (PG 94, 924Α , Έκδοσις ακριβής της Ορθοδόξου Πίστεως, Β’ 12 ). «Ο Θεός δεν αγαπά αυτό που γίνεται αναγκαστικά, αλλά αυτό που κατορθώνεται με την αρετή. Η δε αρετή επιτυγχάνεται με την ελεύθερη προαίρεση», γράφει ο Μέγας Βασίλειος (PG 31, 345B, Ότι ουκ έστιν αίτιος των κακών ο Θεός, 7). «Η σωτηρία των ανθρώπων δεν οικοδομείται με τη βία και την επιβολή, αλλά με την πειθώ και την προσήνεια», γράφει ένας άλλος Άγιος, ο Ισίδωρος Πηλουσιώτης (PG 78, 573B, Επιστολαί Β’, ρκθ’ Παύλω περί Ιούδα του προδότου). Ενώ ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος γράφει ότι είναι ύβρις προς το Θεό να του ζητάμε πράγματα εναντίον των εχθρών μας (PG 51, 363, Περί του μη δημοσιεύειν τα αμαρτήματα των αδελφών, μηδέ κατεύχεσθαι των εχθρών, 11).

«Επομένως, ο Κύριος (...) απαγορεύει να φονεύονται και να κατασφάζονται οι αιρετικοί»

Ιωάννης ο Χρυσόστομος, Ομιλία ΜΣΤ΄, 1

“Corrigi eos volumus, non necari, nec disciplinam circa eos negligi volumus, nec suppliciis quibus digni sunt exerceri” (ιερού Αυγουστίνου, Επιστολή c, κεφ. 1) Δηλαδή: «Θέλουμε τη διόρθωσή τους (δηλ. των αιρετικών), όχι τη θανάτωσή τους. Θέλουμε το θρίαμβο της (εκκλησιαστικής) πειθαρχίας, όχι τις θανατικές ποινές τις οποίες αξίζουν». Ο άγιος Μαρτίνος ο Θαυματουργός, επίσκοπος Τουρ της Γαλλίας, μεσολάβησε στον αυτοκράτορα Μάγνο Μάξιμο υπέρ του Ισπανού αιρετικού Πρισκιλλιανού. Πήγε στους Τρεβηρους, όπου είπε στο Μάξιμο ότι η εκτέλεση του Πρισκιλλιανού θα ήταν καταπάτηση των θείων νόμων και τον πίεσε να υποσχεθεί ότι δεν θα χύσει το αίμα του αιρετικού. (Σουλπικίου Σεβήρου Sacra Historia II 50 και Dialogi III, col.217)

Το 1994 δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Ελληνικά» (τ. 44, Θεσσαλονίκη 1994, σ. 31-50), μελέτη της κ. Πολύμνιας Αθανασιάδη, καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Αθηνών, με τον τίτλο: «Το λυκόφως των Θεών στην Ανατολική Μεσόγειο: Στοιχεία ανάλυσης για τρεις επί μέρους περιοχές». Η κ. Αθανασιάδη, επέλεξε εκεί τρεις περιοχές της αυτοκρατορίας με διαφορετική γεωγραφική φυσιογνωμία, ιστορικό υπόβαθρο και δημογραφική σύνθεση, εξασφαλίζοντας έτσι μεγαλύτερη αξιοπιστία στην έρευνά της. Οι περιοχές αυτές είναι η Ελλάδα, η Κωνσταντινούπολη και η Συρία – Παλαιστίνη. Έτσι αντιμετωπίζει εύκολα τις «γενικεύσεις του Λιβανίου» όσο και τον «υπερβολικά μεγάλο αριθμό φιλολογικών μαρτυριών» σε Χριστιανούς και εθνικούς συγγραφείς για την καταστροφή των ναών, που καταντά όπως λέει: «ύποπτος»! Γράφει: «Στην προσπάθειά τους να ηρωοποιήσουν επισκόπους και αυτοκράτορες, σε μια περίοδο, κατά την οποία ο θρησκευτικός φανατισμός θεωρείτο αρετή, συχνά οι εκκλησιαστικοί συγγραφείς απέδιδαν σ’ αυτούς ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΝΑΩΝ ή στην καλύτερη περίπτωση, μεγαλοποιούσαν τα ηροστράτεια ανδραγαθήματά τους». Η ίδια η συγγραφέας αναφέρει ότι «Σε τόπους όπως η Αθήνα ή οι Δελφοί, ο κανόνας είναι ότι τα μεταγενέστερα στρώματα έχουν καταστραφεί από τους ίδιους τους αρχαιολόγους στην προσπάθειά τους να φτάσουν όσο το δυνατόν γρηγορότερα στο κλασικό υπόστρωμα» των ανασκαφών. Τις παρατηρούμενες καταστροφές αποδίδουν οι αρχαιολόγοι στους σεισμούς, τις βαρβαρικές επιδρομές (4ο – 6ο αιώνα) και την εγκατάλειψη. Τα αρχαία μνημεία των Αθηνών και των Δελφών έμειναν απείραχτα από τους Χριστιανούς.».

Ο Βαλεντιανός Α’ (364-375 μ.Χ.) διακηρύσσει ότι «...οι νόμοι που εξέδωσα κατά την αρχή της βασιλείας μου, που επιτρέπουν στον καθένα να ακολουθεί την θρησκεία στην οποία ανήκει» (Θεοδ. Κώδ., IX, 16, 9 του έτους 371 μ.Χ.). Ο Βαλεντιανός περιορίστηκε στο να απαγορεύσει, επί ποινή θανάτου, τις νυχτερινές τελετές (Θεοδ. Κώδ., X, 1, 8 και IX, 16, 9 της 9ης Σεπτεμβρίου 364). Επίσης απαγορεύει να αναλαμβάνει Χριστιανός την ευθύνη ενός παγανιστικού ναού. Όμως αυτά τα μέτρα, όπως τονίζει ο G. Fowden, περιόριζαν επίσης τη δικαιοδοσία των επισκόπων σε ζητήματα δημόσιας τάξης [Οι τελευταίοι Εθνικοί, Pierre Chuvin, Harvard University Press / μετάφραση Ο. Χειμωνίδου, ελλ. εκδ. Θύραθεν>(σ. 66)]. Με άλλα λόγια, απέτρεπαν τις αυθαιρεσίες των Χριστιανών επισκόπων. Στις 29 Μαΐου 371 μ.Χ. οι δύο αυτοκράτορες Βαλεντιανός και Βάλης ενέκριναν την πρακτική της δημόσιας προφητείας στη ρωμαϊκή Σύγκλητο, καθώς και «όλα τα θρησκευτικά έθιμα που επέτρεπαν οι πρόγονοι» (omnis concessa a maioribus religio) [Οι τελευταίοι Εθνικοί, Pierre Chuvin, Harvard University Press / μετάφραση Ο. Χειμωνίδου, ελλ. εκδ. Θύραθεν(σ. 70)]. «Δεν καταδικάζουμε [την προφητεία], αλλά απαγορεύουμε τη χρήση της για επιβλαβείς σκοπούς», διατάζουν (Θεοδ. Κώδ., IX, 16, 9). Λέει ο Θεοδώρητος Κύρου, (Εκκλησιαστική Ιστορία, Ε', 20) : «Ωστόσο, ο Βάλεντας [364-378 μ.Χ.] επέτρεψε σε όλους να λατρεύουν και να τιμούν καθ’ οποιονδήποτε τρόπο ήθελαν ό,τι ήθελαν. Μόνο κατά των υπερασπιστών των Αποστολικών εντολών επέμεινε σε πόλεμο. (σσ: Δηλαδή κυνήγησε τους Ορθόδοξους!) Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Βάλεντα το πυρ των ναών ήταν αναμμένο, οι σπονδές και οι θυσίες προσφέρονταν στα είδωλα, δημόσιες εορτές γίνονταν στις πλατείες, και οι λάτρεις των διονυσιακών οργίων τριγυρνούσανε φορώντας δέρματα αιγών, σε βακχικό παραλήρημα, και γενικά συμπεριφερόμενοι με τέτοιο τρόπο, ώστε να δείχνουν την κακοήθεια του αφέντη τους.»

Ο Βάλεντας ως γνωστόν δίωξε Ορθόδοξους και κυρίως τους μοναχούς. Η καταγωγή (από επαρχία) και η κοινωνική προέλευση (χωρικοί και στρατιώτες) του Βάλεντα δείχνουν τους «λόγους» που δίωξε την παραδοσιακή αριστοκρατία. Υπήρχε αντίθεση μεταξύ στρατιωτικής και παραδοσιακής αριστοκρατίας, όταν από τον 3ο αιώνα και μετά άρχισαν να ανέρχονται στην ιεραρχία άτομα μη αριστοκρατικής καταγωγής, κι αυτή ακριβώς την αντίθεση εκφράζουν οι διωγμοί του Βάλεντα, και όχι την αντίθεση εθνισμού-χριστιανισμού, μια και όπως είπαμε ο Βάλεντας εδίωκε και χριστιανούς. «Ο Γρατιανός (...) αποδοκίμαζε τις διώξεις λόγω των διαφορετικών θρησκευτικών πίστεων και επανέφερε όλους όσοι είχαν εξοριστεί λόγω της θρησκείας τους. Επίσης εξέδωσε ένα νόμο με τον οποίο θέσπισε ότι ο καθένας μπορούσε ελεύθερα να εξασκεί τα θρησκευτικά του καθήκοντα και επιτρεπόταν να κάνει θρησκευτικές συναθροίσεις.» [Σωζόμενος, Εκκλησιαστική Ιστορία, Ζ’, 1.] «Αλλά ο Αυτοκράτορας [σημ. ο Γρατιανός: 375-383 μ.Χ.] εφείσθη των αγαλμάτων των θεών που ο λαός σεβόταν 424 ναοί ή ναΐδρια ακόμη υπήρχαν, για να ικανοποιούν την αφοσίωση του λαού» [The decline and fall of the Roman Empire, E. Gibbon, Collier Books, N.Y., N.Y, (Vol. II, p. 73)]

Οι ίδιοι οι Εθνικοί είχαν ανακηρύξει θεό τους τον Θεοδόσιο στα 393 -αφού (όπως λένε) είχε αρχίσει τους διωγμούς - λέγοντας σε εορταστική συνεδρίαση της Σύγκλητου: "Deum dedit Hispania quem videmus" = Η Ισπανία μας χάρισε το Θεό που βλέπουμε! [Ο Μύθος των μεγάλων της ιστορίας, Κ. Σιμόπουλου ]. Όπως λέει κι ο ιστορικός της εποχής Σωζόμενος «μέσα στους νόμους ο Θεοδόσιος περίγραφε τιμωρίες που δεν εφαρμοζόταν. Φρόντιζε όχι να τιμωρεί αλλά να προκαλεί το φόβο της τιμωρίας» (Σωζόμενος, Εκκλησιαστική Ιστορία, Ζ’, 12) Ο Πλούταρχος αναφέροντας την παρακμή των αρχαίων μαντείων, γράφει μεταξύ άλλων παραδειγμάτων πανάρχαιων μαντείων που σίγησαν στην εποχή του, ότι το ίδιο το δελφικό μαντείο, άλλοτε είχε δύο «προφήτισσες» και μια τρίτη εφεδρική, ενώ στην εποχή του (1ος –2ος μ.Χ. αι.) μία ήταν αρκετή (Περί των εκλελοιπότων χρηστηρίων, 8). Ο Παυσανίας (2ος μ.Χ. αι.) αναφέρει πλήθος εγκαταλελειμμένων ναών της αρχαιοελληνικής θρησκείας στην ελληνική ύπαιθρο. Μόνο στην Αρκαδία, στο κέντρο της Αρχαίας Κλασσικής Ελλάδας, ο Παυσανίας (Αρκαδικά) αναφέρει πλήθος ναών ερειπωμένων, δίχως στέγη, και εγκατελειμένων: της Αφροδίτης (9,6), της Αθηνάς (14,4), της Αφροδίτης (12,6), του Απόλλωνα (15,4), του Ερμή (17,1), της Αφροδίτης (24,6), των Δώδεκα θεών (25,3), της Ήρας (26,2), της Δήμητρας (29,5), του Ερμή (32,1), του Ερμή (30,6), των Μουσών ( 32,2), του Άρη (32,3), της Αρτέμιδος (35,5), της Αθηνάς (36,7), της Αφροδίτης (41,10), της «Μητρός των θεών» (44,1), της Αρτέμιδος (53,11) και του πυθίου Απόλλωνα (54,5). Αναρωτιέται κανείς πού είχε πάει η θεοσέβεια προς τους παλιούς θεούς, και δεν αναστυλώνονταν τόσοι μεγάλοι ναοί, μεγάλων θεών από τους Έλληνες. Μήπως επειδή δεν τους ένοιαζε πια και τόσο το Δωδεκάθεο;

Πολλοί παγανιστικοί ναοί ερήμωσαν επειδή απλούστατα εγκαταλείφθησαν από τους πρώην πιστούς τους, κι όχι επειδή κατεστράφησαν από τους Χριστιανούς. Το παράδειγμα της Αντιοχείας, που αναφέρει ο ίδιος ο Ιουλιανός ο Παραβάτης, οι Αντιοχείς να αδιαφορήσουν παντελώς για την εορτή του πολιούχου τους Απόλλωνα, ασφαλώς και δεν ήταν μεμονωμένη περίπτωση. Το ποσοστό των Χριστιανών στην Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία το 350 μ.Χ. ήταν ,όπως είπαμε, 56,5% [Rodney Stark, The Rise of Christianity (Princeton, 1996).], δηλαδή ήδη, στο σύνολο της αυτοκρατορίας οι Χριστιανοί ήταν πλειοψηφία. Αν λοιπόν ήταν στο σύνολο της Αυτοκρατορίας πλειοψηφία χριστιανική, τότε στο ανατολικό ελληνικό τμήμα της ( το οποίο αφενός είχε αποδεδειγμένα πάντοτε περισσότερους Χριστιανούς απ’ ότι το δυτικό, και αφετέρου είχε αρχίσει να εκχριστιανίζεται πολύ πιο νωρίς απ’ ότι το δυτικό λατινικό τμήμα) είναι προφανές ότι οι Χριστιανοί όχι απλώς ήταν πλειοψηφία αλλά και μεγαλύτερη του 56%!!

Το σπάσιμο των ειδώλων καταδικάστηκε από τη σύνοδο της Ελβίρα (306 μ.Χ.), η οποία, στον 60ο κανόνα της αποφάσισε ότι κάθε Χριστιανός που θα καταδικαζόταν σε θάνατο από τους Ρωμαίους επειδή έσπασε αγάλματα, δεν θα καταγραφόταν ως μάρτυρας. Η σύνοδος της Καρθαγένης (419 μ.Χ.) επιφόρτισε τους επισκόπους με την καταστροφή χριστιανικών ναϊδρίων που είχαν ανεγερθεί αυθαίρετα από δεισιδαίμονες Χριστιανούς (κανόνας πγ΄). Ότι οι καταστροφές των παγανιστικών αρχαιοτήτων ήταν αυθαίρετες προσωπικές πράξεις Χριστιανών κι όχι συλλογικές ή επίσημες ενέργειες της Εκκλησίας βασισμένες σε εκκλησιαστικά κείμενα αποδεικνύεται από την πλήρη απουσία εκκλησιαστικών κανόνων (νόμων) οι οποίοι να υπαγορεύουν ή να προστάζουν/προτρέπουν τους Χριστιανούς να καταστρέφουν παγανιστικά μνημεία. Εσφαλμένες ενέργειες και παρεκτροπές κάποιων επισκόπων ή μοναχών ασφαλώς και δεν σημαίνουν ότι αποτελούσαν πολιτική της Εκκλησίας. Ουδέποτε η Εκκλησία (δηλαδή τα επίσημα συλλογικά όργανά της) επιφόρτισε επισκόπους με την καταστροφή παγανιστικών ιερών. Ο ιερός Αυγουστίνος το 399 αποτρέπει τους Χριστιανούς της Καρθαγένης από την εισβολή στις ιδιοκτησίες των εθνικών προκειμένου να καταστρέψουν τα είδωλά τους. Είναι προτιμότερο, έγραφε, να ξεριζώσουμε τα είδωλα από τις καρδιές τους και να προσευχόμαστε γι’ αυτούς, αντί να αποπνέουμε μένος εναντίον τους (Αυγουστίνος, Sermo LXII, 17 και 18, PL 38, 423A ).

Να τι γράφει ο I. Αυγουστίνος: 17. «Πολλοί Εθνικοί έχουν τα είδωλα στα κτήματά τους. Πρέπει να πάμε εκεί και να τα καταστρέψουμε; Όχι, διότι οι πρώτες μας προσπάθειες είναι να σπάσουμε τα είδωλα στις καρδιές τους. Όταν οι ίδιοι μεταστραφούν σε Χριστιανούς, είτε μάς προσκαλούν να τα σπάσουμε είτε μας προσδοκούν. Προς το παρόν πρέπει να προσευχόμαστε γι’ αυτούς, όχι να είμαστε θυμωμένοι μαζί τους.» 18. «Οι Εθνικοί νομίζουν ότι ψάχνουμε για είδωλα παντού κι ότι τα καταστρέφουμε σε όλα τα μέρη στα οποία τα ανακαλύπτουμε. Πώς κι έτσι; Δεν υπάρχουν μέρη μπροστά στα μάτια μας, στα οποία βρίσκονται είδωλα; Ή δεν ξέρουμε ότι υπάρχουν; Ωστόσο δεν τα καταστρέφουμε, διότι ο Θεός δεν τα έχει δώσει υπό την εξουσία μας. Πότε ο Θεός θα τα δώσει υπό την εξουσία μας; Όταν οι ιδιοκτήτες των ειδώλων γίνουν Χριστιανοί. (.....) Κηρύττουμε κατά των ειδώλων, τα βγάζουμε από τις καρδιές των ανθρώπων. Είμαστε διώκτες των ειδώλων? το ομολογούμε δημοσίως. Είμαστε λοιπόν και διατηρητές των ειδώλων; Εγώ δεν τα αγγίζω, αν δεν έχω την εξουσία. Δεν τα αγγίζω, όταν ο κύριος της ιδιοκτησίας παραπονιέται γι’ αυτό.»

Ο Χρυσόστομος θεωρεί καύχημα των Χριστιανών ότι πολλά εθνικά βιβλία τα έσωσαν από τον αφανισμό οι ίδιοι (PG 50, 537B): «Κι αν έτυχε κάποιο να έχει διασωθεί, αυτό μπορεί κανείς να το βρει στα χέρια των Χριστιανών». Και προσθέτει: «Οι Χριστιανοί δεν είναι σωστό να καταστρέφουν την πλάνη με τον εξαναγκασμό και τη βία, αλλά να απεργάζονται τη σωτηρία των ανθρώπων με την πειθώ, το λόγο και την ηπιότητα». (Ιωάννη Χρυσόστομου, Λόγοι εις τον μακάριον Βαβύλαν, PG 50, 537 C).

Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος στον «Κατά Ιουλιανού» λόγο του, ο οποίος γράφτηκε αμέσως μετά τον θάνατο του Ιουλιανού, την αποτυχία του διωγμού των Χριστιανών από τους Παγανιστές και την οριστική επικράτηση του Χριστιανισμού γράφει: «Ας μη χρησιμοποιήσουμε την ευκαιρία με απληστία, ας μην απολαύσουμε με ηδονή την εξουσία, ας μη γίνουμε πικροί σε εκείνους που μας αδίκησαν, ας μη κάνουμε αυτά τα οποία καταδικάσαμε. Αλλά αφού απολαύσαμε την μεταβολή, όσο για να αποφύγουμε τα δεινά, ας μισήσουμε ό,τι έχει σχέση με αντεκδίκηση. (....) Ας μη θελήσουμε λοιπόν να αναμετρηθούμε στην οργή, (....) Ας γίνουμε κατά τούτο ανώτεροι και υψηλότεροι από εκείνους που μας αδίκησαν. Ας δείξουμε τι διδάσκουν σε εκείνους μεν οι δαίμονες, με τι εκπαιδεύει εμάς ο Χριστός ο οποίος, αν και υπερείχε εκείνων τα οποία έπαθε ενίκησε τελικώς με εκείνα που μπορούσε να κάνει και δεν έκανε(....) Ας αυξήσουμε το μυστήριο με αγαθότητα. (Γρηγορίου Νανζιανζηνού, Κατά Ιουλιανού λόγος στηλιτευτικός Β’, 36)

Για να τελειώνουμε: "Πρώτον, αν και η ελληνική παιδεία δεν κρίθηκε ποτέ, ούτε από τον Χριστό ούτε από τους Αποστόλους του θεόπνευστη, οπωσδήποτε δεν απορρίφθηκε από αυτούς ως βλαβερή. Δεύτερον, πολλοί από τους έλληνες φιλοσόφους δεν απέχουν πολύ από τη γνώση του αληθούς Θεού" Σωκράτης ο Βυζάντιος, 5ος αι.

Λέει ο Μ. Βασίλειος: «Αν υπάρχει κάποια ομοιότητα μεταξύ των ειδωλολατρικών κειμένων και των χριστιανικών, θα μας ήταν χρήσιμη η γνώση και των δύο. Και στην αντίθετη περίπτωση όμως, η παράλληλη και συγκριτική μελέτη και γνώση της διαφοράς τους δεν είναι ασφαλώς μικρή ωφέλεια για την αναγνώριση με βεβαιότητα της καλύτερης και ανώτερης απ' τις δυό» [ "Προς τους νέους, για την επωφελή μελέτη των ελληνικών κειμένων." ]

«Νομίζω ότι όλοι όσοι είναι μυαλωμένοι ομολογούν ότι η παιδεία είναι το πρώτιστο αγαθό μας. Και δεν εννοώ μόνο την ευγενέστερη δική μας παιδεία, δηλαδή τη Χριστιανική, αλλά και την Εθνική, την οποία πολλοί από τους Χριστιανούς, κακώς γνωρίζοντες τα πράγματα, απορρίπτουν ως επίβουλη και εσφαλμένη και απομακρύνουσα από το Θεό. Δεν πρέπει να μην τιμάμε την παιδεία, όπως νομίζουν μερικοί, τους οποίους πρέπει να θεωρούμε σκαιούς και απαίδευτους». (Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, Επιτάφιος εις Μ. Βασίλειον κ., 11 Migne Ε. Π. 36, 508)

«Προσήκει μη καμείν πανταχόθεν ανιχνεύοντας την αλήθειαν» (Περί της Εξαημέρου, PG 44, 27A)

Λέει ο Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος: «Ει γαρ και μη καθώς προσήκε περί αναστάσεως φιλοσοφούσιν άπαντες [οι αρχαίοι φιλόσοφοι], αλλ’ όμως περί της κρίσεως και της κολάσεως και των εκεί δικαστηρίων άπαντες συμφωνούσιν, ότι έσται τις των ενταύθα γινομένων αντίδοσις εκεί» (Εις Λάζαρον, 4,4, PG 48, 104)

Άγιος Κλήμης ο Αλεξανδρεύς :«Ήν μεν ούν προ της του Κυρίου παρουσίας εις δικαιοσύνην Έλλησιν αναγκαία φιλοσοφία, νυνί δε χρησίμη προς θεοσέβειαν γίνεται προπαιδεία τις ούσα τοις την πίστην δι’ αποδείξεων καρπουμένοις» [ Στρωματείς Α’, 5]

2. Ο Πολιτισμός της Χριστιανοσύνης

Παρακάτω θα δούμε, πως όχι μόνο ο Χριστιανικός Πολιτισμός δεν δίωξε, αλλά αντίθετα διέσωσε και καλλιέργησε την γνώση και την Αρχαία Ελληνική κληρονομιά.

Ας μιλήσουμε για τα Ιατρικά συγγράμματα, τους ιατρούς και τα νοσοκομεία στο Χριστιανικό Βυζάντιο:

· η δωδεκάτομη "Παθολογία" του εκ Τράλλεων Αλεξάνδρου όπου δίνονται λεπτομέρειες για 120 εγχειρήσεις, από τη μαστεκτομή ώς την αφαίρεση ουρόλιθων

· η «Σύνοψη της Ιατρικής» των Νικήτα και Λέοντα (9ος αι.) που αναφέρεται σε χειρουργικά θέματα και εργαλεία.

· το «Ιατρικά εκκαίδεκα» του Αέτιου 16 τόμων, εκ των οποίων ο 7ος αφορά την οφθαλμολογία (φάρμακα και επεμβάσεις)

· Ο γιατρός Ιωάννης Ακτουάριος τον 14ο αι. πρώτος ανακάλυψε το παράσιτο της ταινίας, τον «τριχοκέφαλον άνισον»

· Στο Βυζάντιο γίνονταν επιτυχείς εγχειρήσεις δύσκολες, όπως η εγχείρηση διαχωρισμού σιαμαίων τον 10ο αι., ενδοκυστικής λιθοτριψίας εντός της ουροδόχου κύστης (9ος αιώνας) επί του άγιου Θεοφάνη (Βίος και Εγκώμιο συμπλεκόμενον του οσίου πατρός ημών Θεοφάνους τού και Ισαακίου, γραμμένη από τον Νικηφόρο Σκευοφύλακα, που προτάσσεται στην έκδοση της Χρονογραφίας του Θεοφάνη [Theophanis Chronographia, de Boor, II, Teubner, Lipsae 1885, 23] ), όπου αναφέρεται ότι ειδικά εργαλεία εισήλθαν στην κύστη δια της φυσικής οδού και έτριψαν τους λίθους απαλλάσσοντας τον Θεοφάνη από τη δυσουρία.

· Έχουμε επιτυχή διαχωρισμό Σιαμαίων (10ος αιώνας) [G. Pentogalos-J. Lascaratos, Bulletin of the History of Medicine, 58 (1984), 99-102. L.J. Bliquez, Two lists of Greek Surgical Instruments and the State of Surgery in Byzantine Times, Symposium on Byzantine Medicine, DOP 38 (1984), 187-204]

Ενδοκαυτηρίαση ουρήθρας Ισαάκιου Α’ Κομνηνού (1057-1059) όπως αναφέρει ο Μ. Γλυκάς [Coprus Scriptorum Historiae Byzantinae, 603-4)] και ο Ιωάννης Κουροπαλάτης [CSHB, 648-9]

· Στο Βυζάντιο υπήρχαν από τους πρώτους αιώνες ως το 1453 σε όλες τις πόλεις (π.χ. στην Αντιόχεια του 12ου αι. υπήρχαν δύο) «ξενώνες» δηλαδή νοσοκομεία με ιατρικό προσωπικό, νοσοκόμους και χειρούργους ακόμη. Τρανό παράδειγμα, τον 12ο αι. το νοσοκομείο του Παντοκράτορα το οποίο είχε στην Κωνσταντινούπολη του 12ου αι. 5 θαλάμους, συνολικά 50 κρεβάτια και 5 επικουρικά ανά θάλαμο, 12 εκ των οποίων για τις άρρωστες γυναίκες, 8 για οφθαλμικές παθήσεις, 13 άντρες γιατροί, μία γυναίκα γιατρός, τέσσερις γυναίκες βοηθοί γιατροί, δύο γυναίκες αναπληρωματικοί βοηθοί (σ.σ. Την ίδια εποχή φραγκολατίνοι θεολόγοι, προσπαθούσαν να αποφασίσουν αν η γυναίκα είναι άνθρωπος, ενώ στην Αρχαία Ελλάδα δεν υπάρχει ούτε μία γυναίκα Ιατρός.) και 2 χειρούργοι, 11 υπηρέτες, 5 πλύντριες, 2 μάγειρους, 2 αρτοποιούς, 1 κλητήρα, 1 θερμαστή, 1 ιπποκόμο για τα άλογα των γιατρών, 1 θυρωρό, 4 σαβανωτές, 1 μυλωνά, 1 καθαριστή αποθηκών, κι έναν για να τροχίζει τα χειρουργικά εργαλεία

·

Αριστερά: Απεικόνιση του Ιπποκρατικού Όρκου σε σχήμα σταυρού. Ρωμαίικο χειρόγραφο 12ου αιώνα (Βιβλιοθήκη Βατικανού) [Πηγή: Περιοδικό «Αερόπος», άρθρο «ιατρική του Βυζαντίου», Του βασίλειου Σπανδάγου, Ιατρού - Ιστορικού Ερευνητού Αρχιάτρου Τραπέζης της Ελλάδος, σελίδα 27]

Ποια η προσφορά του Βυζάντιου, στην διατήρηση Ελλήνων κλασσικών και της αρχαιοελληνικής παιδείας:«Τουλάχιστον το 75% των γνωστών σήμερα Αρχαίων Ελλήνων κλασσικών συγγραφέων μάς έγιναν γνωστοί μέσω Βυζαντινών χειρογράφων.» [Πηγή: History of Libraries in the Western World, Michael H. Harris, Scarecrow 1995]

«Πολλά απο αυτά που ξέρουμε για την αρχαιότητα, ειδικά για την ελληνική και ρωμαϊκή φιλολογία και την ρωμαϊκή νομοθεσία θα είχαν χαθεί παντοτινά, αν δεν υπήρχαν οι λόγιοι και οι αντιγραφείς της Κωνσταντινούπολης» [Πηγή: J.J. Norwich, «Σύντομη Ιστορία του Βυζαντίου», εκδ Γκοβοστη, Δ’ εκδοση ,1997]

Ο Άγγλος ιστορικός Γίββων, ο μεγάλος ιδεολογικός εχθρός του Βυζάντιου μας λέει: «Το πνεύμα του Ομήρου, του Δημοσθένους, του Αριστοτέλους, του Πλάτωνος, φώτιζε την Κωνσταντινούπολη. Οι πολυάριθμες ερμηνείες και τα σχόλια των Βυζαντινών εις τους κλασσικούς συγγραφείς δεικνύουν με πόση επιμέλεια ανεγινώσκοντο. Οι Έλληνες της Κωνσταντινουπόλεως απεκάθηραν την κοινήν γλώσσαν και ανέκτησαν την εύκολον χρήσιν της γλώσσης των προγόνων αυτών, , η οποία είναι το αριστούργημα του ανθρώπινου πνεύματος. Η γνώσις των υπέροχων διδασκάλων, οι οποίοι είχαν μαγεύσει και διδάξει το μέγιστον από τα έθνη (τους Ρωμαίους) είχε καταστή πολύ κοινή. Η Κωνσταντινούπολη περιέκλειεν εις τον περίβολον αυτής τόσην επιστήμην και τόσα βιβλία, όσα δεν υπήρχαν σε όλας μαζί τας μεγάλας χώρας της Δύσεως» [Πηγή: Ε. Γιββών, «Παρακμή και πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας»]

Όχι μόνο ο Γίββων, αλλά και άλλοι ιστορικοί: «Η ελληνική παιδεία, παράλληλα προς τον Χριστιανισμό και τη ρωμαϊκή κρατική παράδοση, αποτελεί ένα από τα κύρια συστατικά στοιχεία του Βυζαντίου. Τα αριστουργήματα της αρχαίας γραμματείας διασώθηκαν επειδή, οι βυζαντινοί γραφείς εξακολουθούσαν να τα αντιγράφουν, ιστορώντας τα μάλιστα με περίτεχνες μικρογραφίες» [ «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους» της εκδοτικής Αθηνών, τομ. Ζ’ σελ 17]

«Η ελληνική κουλτούρα που γνωρίζουμε είναι η ελληνική κουλτούρα που δε σταμάτησε ποτέ να κεντρίζει το ενδιαφέρον της ανώτερης τάξης της Κωνσταντινούπολης σε όλη τη διάρκεια του Μεσαίωνα. Αυτοί οι άνθρωποι ζούσαν στο κλασικό τους παρελθόν με τέτοια φυσικότητα ώστε το μεσαιωνικό Βυζάντιο ποτέ δε γνώρισε μια Αναγέννηση. Οι Βυζαντινοί ποτέ δε θεώρησαν ότι το κλασσικό τους παρελθόν είχε πεθάνει, γι’ αυτό και σπάνια επιχείρησαν συνειδητά να το αναστήσουν. Το συντηρούσαν κάθε τόσο με μια ανακάθαρση, κάπως σα τα δημόσια μνημεία που όντας διαρκώς παρόντα ανακαινίζονται κατά καιρούς σε εξάρσεις ζήλου» [Π. Μπράουν ο Κόσμος της Ύστερης Αρχαιότητας, 150-750 μ.Χ., εκδ. Αλεξάνδρεια]

Jacques Bompaire, καθηγητής του Πανεπιστημίου Paris IV-Sorbonne: «Τα έργα της αρχαίας Ελλάδας, η παράδοση των αρχαίων Ελλήνων διασώθηκαν και έφτασαν ως τη νεώτερη Ευρώπη, την Ευρώπη της Αναγέννησης, βασικά μέσω του Βυζαντίου. (σ.σ διάβαζε: Ρωμανίας) Αυτό οφείλεται κατά πολύ στη γλωσσική συνέχεια, αλλά και στην αδιάλειπτη δράση των αντιγραφέων, βιβλιοθηκάριων, φιλολόγων και συγγραφέων του Βυζαντίου. Χωρίς αυτούς δε θα μας είχαν απομείνει παρά ίχνη ελάχιστα μιας απέραντης κληρονομιάς. Χάρη σ’ αυτούς μάς έμειναν πολλά.»

Ποια ήταν η εικόνα της οικονομίας Στο Βυζάντιο; Ποιά η νομισματική της κατάσταση;

«η Κωνσταντινούπολη διατήρησε ανόθευτο το χρυσό «νόμισμα» από την εποχή του Μεγ. Κωνσταντίνου μέχρι του 1078. Στη διάρκεια αυτών των 750 χρόνων, το «νόμισμα» αποτελούσε το μοναδικό αξιόπιστο χρήμα σε όλη την Ευρώπη, αλλά και πέρα απ’ αυτήν (π.χ. στα Αραβικά χαλιφάτα). Το solidus, όπως ήταν η λατινική ονομασία του, περιείχε σταθερά 4,48 γραμμάρια χρυσού και ήταν το καθιερωμένο νόμισμα στις διεθνείς συναλλαγές, το «δολλάριο της μεσαιωνικής περιόδου», όπως σωστά έχει αποκληθεί. Οι υπηρεσίες, οι μισθοί, τα προϊόντα, οι φόροι και τα κατά καιρούς λύτρα σε εχθρούς εκφράζονταν όλα σε «νομίσματα» τα οποία είχαν σταθερή αξία επί οκτώ αιώνες. Πρόκειται για το μακροβιότερο παράδειγμα νομισματικής σταθερότητας σε ολόκληρη την Ιστορία της Ευρώπης.» Απόσπασμα από το βιβλίο: «Ρωμηοσύνη η Βαρβαρότητα» του οικονομολόγου Αναστ. Φιλιππίδη [Αν θέλετε περισσότερες πληροφορίες διαβάστε: "Οικονομική Ιστορία του Βυζαντίου", ένα ογκώδες συλλογικό έργο πού εκδίδεται ταυτόχρονα στά ελληνικά από το Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τράπεζας καί στά αγγλικά από το Dumbarton Oaks Center του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, http://www.doaks.org/ehbvol.html ]

Το Βυζάντιο σίγουρα δεν ήταν κράτος δίχως διανόηση:

Το Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης ήταν υπό την κρατική φροντίδα (σε αντίθεση με τα πανεπιστήμια της Δύσης που άρχισαν ως εκκλησιαστικά ιδρύματα), σε αυτό δεν διδάχθηκε ποτέ θεολογία, και ως την τελευταία στιγμή του Βυζαντίου ήταν ξακουστό, και πολλοί δυτικοευρωπαίοι πήγαιναν εκεί για να σπουδάσουν. «Γίνεται σήμερα γενικά αποδεκτό -κι αυτό χάρη στις εργασίες του Zachariaw von Lingenthal - ότι η Σχολή του Δικαίου της Κωνσταντινούπολης, συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό στη διαμόρφωση της Σχολής Δικαίου της Bologna. Το καταστατικό αυτής της Σχολής παρουσιάζει χτυπητές ομοιότητες με το αντίστοιχο της Σχολής της Κωνσταντινούπολης· και το σημαντικότερο, οι Ιταλοί καθηγητές οικειοποιήθηκαν τη μέθοδο που χρησιμοποιούσαν οι καθηγητές της Κωνσταντινούπολης. Η επίδραση της Σχολής αυτής έγινε ακόμα περισσότερο αισθητή στις νομικές σπουδές και στη νομοθεσία της μεσημβρινής Ιταλίας και της Σικελίας.» [Η Βυζαντινή Φιλοσοφία, Β.Ν. Τατάκη, εκδ. Εταιρίας Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας, 1977 , σ. 177]

Η προσφορά του Βυζάντιου στις τέχνες και τον πολιτισμό: «Δυο μεγάλα ψέματα έχουν ειπωθεί σχετικά με τη βυζαντινή ζωγραφική. Πρώτον ότι έμεινε αναλλοίωτη επί αιώνες και δεύτερον ότι εμίσησε τη ζωή και την ηδονή, προσπαθώντας να αποδώσει την ανυπαρξία» [Γ. Τσαρούχη, "αγαθόν το εξομολογείσθαι"]

«Πάνω σ’ αυτούς τους ρυθμούς χτίζεται το ρεμπέτικο τραγούδι, του οποίου παρατηρώντας τη μελωδική γραμμή διακρίνομε καθαρά την επίδραση ή καλύτερα την προέχταση του βυζαντινού μέλους. Όχι μόνο εξετάζοντας τις κλίμακες που από το ένστιχτο των λαϊκών μουσικών διατηρούνται αναλλοίωτες, μα ακόμη παρατηρώντας τις πτώσεις, τα διαστήματα και τον τρόπο εκτέλεσης. Όλα φανερώνουν την πηγή, που δεν είναι άλλη από την αυστηρή και απέριττη εκκλησιαστική υμνωδία» [Μάνος Χατζιδάκις, «Ο καθρέφτης και το μαχαίρι» ]

Πόσοι γνωρίζουν, άραγε, πως εκτός της εκκλησιαστικής βυζαντινής ελληνικής μουσικής, Στο Βυζάντιο υπήρχε «κλασσική» κοσμική, μουσική, που σώζεται αυτούσια σε χειρόγραφα; Σχεδόν κανείς «λάτρης του πολιτισμού» δεν ευδόκησε στο αρχαιόπληκτο κράτος μας να ασχοληθεί μαζί της και μόνο μετά από 170 χρόνια χάρη στον Χ. Χάλαρη και τον Π. Ταμπούρη βγήκαν στην επιφάνεια τα θαυμάσια μουσικά έργα των προγόνων μας.

Να τι είπε για τη Ρωμαίικη τέχνη ο κορυφαίος Άγγλος «Βυζαντινολόγος» Σερ Steven Runciman: «Κάποιοι υποστηρίζουν ότι το Βυζάντιο δεν είχε τέχνη. Τότε αυτοί δεν πρέπει να ξέρουν τίποτε από τέχνη. Η βυζαντινή τέχνη ήταν από τις μεγαλύτερες σχολές τέχνης παγκοσμίως. Κανένας αρχαίος Ελληνας δε θα μπορούσε να χτίσει την Αγία Σοφία, αυτό απαιτούσε πολύ βαθιά τεχνική γνώση. Κάποιοι, ξέρετε, υποστηρίζουν, ότι η βυζαντινή τέχνη είναι στατική. Δεν ήταν καθόλου στατική, αλλά ήταν μια σχολή τέχνης από τις σημαντικότερες στον κόσμο, που όσο περνά ο καιρός εκτιμάται όλο και περισσότερο, κι όσοι έλληνες διανοούμενοι σάς λένε ότι το Βυζάντιο δε δημιούργησε τίποτε, είναι τυφλοί.» [ http://www.myriobiblos.gr/texts/greek/runciman_interview.html, Πηγή: www.flash.gr , "Σερ Στήβεν Ράνσιμαν: Χρειαζόμαστε την πνευματική μετριοφροσύνη", 6/11/2000, Επιμέλεια: Λαμπρινή Χ. Θωμά ]

«Στις μέρες μας απομένει μόνον ένα πράγμα να μας θυμίζει την ιδιοφυϊα των Βυζαντινών: η λαμπρότητα της τέχνης τους.» [Πηγή: J.J. Norwich, «Σύντομη Ιστορία του Βυζαντίου», εκδ. Γκοβοστη, Δ’ έκδοση ,1997]

«Νοιώθω το ίδιο , αν ακούσω ένα ζεϊμπέκικο, ένα ποίημα του Ελύτη ή βυζαντινή μουσική. Υπάρχει ένα φως που ενώνει την αρχαία και την συγχρονη Ελλάδα» [Ζακ Λακαριέρ, «Νέα», 12/6/2002 ]

Μερικά ενδιαφέροντα και χαρακτηριστικά γεγονότα:

· H πρόοδος της μηχανικής των, χριστιανών πια, ρωμαίων ήταν τόση που υπάρχουν δεκάδες γραπτές μαρτυρίες από τον 4ο ώς τον 14ο αιώνα (π.χ. Χρυσόστομος, PG 58, 522. Θεοφάνης, 172,9¸265,3. Τζέτζης, Χιλιάδες, χιλ. 5, ιστορ. 17, στιχ. 618. Άννα Κομνηνή, Αλεξιάς, 2, 377, 16. Αρμενόπουλος, Εξάβιβλος, 2,4,28) για τριώροφες, τετραώροφες και πενταόροφες οικοδομές, ιδιωτικές και πολυκατοικίες. Νόμοι του 5ου αιώνα απαγόρευαν το ύψος των ιδιωτικών οικοδομών να υπερβαίνει τα 25 περίπου μέτρα.

· Στην χριστιανική Ρωμανία, Στο λεγόμενο Βυζάντιο πρωτάρχισε ο δημόσιος φωτισμός των πόλεων τις νύχτες. Την Κωνσταντινούπολη έκανε πρώτη πόλη του φωτός ο έπαρχός της Κύρος (Πασχάλιον Χρονικόν, 588, 11). Το ίδιο συνέβαινε και στην Αντιόχεια (Λιβάνιος, Προς Θεοδόσιον κατά Τισαμενού, 37), στην Καισάρεια (Ευάγριος, Εκκλ. Ιστ. PG 86, 2867) και συνεχίστηκε καθ’ όλη την εποχή του Ρωμαίικου κράτους

· Στην Κωνσταντινούπολη επί Θεοδόσιου Β’ υπήρχαν οκτώ μεγάλα δημόσια λουτρά και 153 ιδιωτικά σε οικείες, φιλανθρωπικούς οίκους και μοναστήρια. Τα μεγαλύτερα (που είχαν ονόματα όπως Ζεύξιππος, Αχιλλεύς, Καμίνια) μπορούσαν να εξυπηρετήσουν ως και 2.000 λουόμενους. Τα ιδιωτικά λουτρά χτιζόταν ακόμη και στη στέγη των πλουσίων σπιτιών, οπότε με σωλήνες (απόδειξη ανεπτυγμένης υδραυλικής) ανέρχονταν το προς λούσιμο νερό (Ιωάννη Λυδού, Περί Αρχών, 186, 89)

· Στο Χριστιανικό Βυζάντιο για την ασφάλεια των πολιτών κατά τη νύχτα και την δίωξη των συμμοριών συστάθηκε αστυνομικό σώμα υπό τον νυχτέπαρχο (Βασιλικά, 6,5,2. Μαλάλας 479,8)

Μεγάλο κεφαλαίο στην Ιστορία του ευρωπαϊκού πολιτισμού είναι η μεταλαμπάδευση του Ελληνικού Φωτός της Ρωμηοσύνης σε όλη την Ευρώπη από τις Ελληνίδες πριγκίπισσες που παντρεύτηκαν ξένους ευγενείς Όταν ο Όθων Β' παντρεύτηκε την πορφυρογέννητη πριγκίπισσα Θεοφανώ, ακολουθώντας την αποφασιστική αυτή γυναίκα, πλήθος Έλληνες από την Ανατολή και τη νότιο Ιταλία ήρθαν στο βορρά και ακολούθησαν την αυλή στην Γερμανία. Εκεί η Θεοφανώ σκανδάλισε τους κατοίκους διότι έκανε μπάνιο (Στην Κωνσταντινούπολη του 12ου αι. υπήρχαν 33 δημόσια λουτρά, και κατά μέσο όρο οι Ρωμηοί λούονταν σε αυτά 3 φορές την εβδομάδα!) και φορούσε μεταξωτά. φριχτές συνήθειες που την έστειλαν στην κόλαση (την ειδε εκεί σε όραμα της μια φραγκοπαπική μοναχή!) [Ράνσιμαν Στήβεν, «Βυζαντινός Πολιτισμός», Αθήνα, 1979 σελ 335] Το ίδιο ακριβώς έπαθε και η εξαδέλφη της η Μαρία Αργύρη, που έκαμε τον Πέτρο Δαμιανό να φρίξει, επειδή έφερε πιρούνια στην Βενετία. Πάντως, δεν είναι όλοι οι Φράγκοι και δυτικοί αχάριστοι. Αρκετοί αναγνωρίζουν την προσφορά του Βυζάντιου στην εξέλιξη τους. Ιδιαίτερα οι Γερμανοί. Ο R. von Vaitzeker, τότε πρόεδρος της Γερμανίας, σε λόγο του στην Ακαδημία Αθηνών (1992), εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του δηλώνοντας χαρακτηριστικά ότι «ο πολιτισμός στην Γερμανία εισήχθη από το Βυζάντιο στα τέλη του 10ου αιώνος»

Οι Αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι, ΜΟΝΗ ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΗΝΩΝ, ΝΟΤΙΟΣ ΕΞΩΝΑΡΘΗΚΑΣ - ΝΟΤΙΟ ΔΥΤΙΚΟ ΤΟΙΧΟΣ - ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Οι Έλληνες «προφήτες» που αναπήδησαν από τον Εθνισμό έλαβαν μια μορφή τιμής στην ελληνική Ορθοδοξία. (Περισσότερα βλέπε Κ. Σπετσιέρη, «Εικόνες Ελλήνων φιλοσόφων εις εκκλησίας στην Ε.Ε. της Φιλ. Σχ. Του Παν. Αθηνών, τ. 14 , 1963/1964, σ. 386-458. Πρβλ. V. Grecu, Darstellungen altheidnischer Denker in der Kirchenmalerei des Morgenlandes) στο Bulletin de l‘ Academie Roumaine, sect. hist., XI, 1924. Απ. Βακαλόπουλου, Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, τόμ. Β΄: Οι ιστορικές βάσεις της Νεοελληνικής Κοινωνίας και Οικονομίας, Θεσσαλονίκη 1976, σ. 291 ε.ε.)

Αριστερά: Ο Σοφός Αριστοτέλης «Άκάματος φύσει Θεού γέννησις ἐξ αὐτού γὰρ ὁ αὐτός οὐσιούται λόγος» Μονή Βατοπεδίου

Για περισσότερες πληροφορίες:

· Ρωμανία: http://www.rwmania.greatnow.com/

· ΟΟΔΕ: http://www.oodegr.com/

· Αρχαιοπληξία: www.geocities.com/porta_aurea/arhaioplixia.html

· O Απολογητής: http://www.apologitis.com/

· Ρωμηοσύνη: http://www.romanity.org/

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΗ ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΣΤΟ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΤΡΩΝ

ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΣΤΟ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΤΡΩΝ

Μέ τήν εὐκαιρία τῆς ἑορτῆς τῶν Χριστουγέννων, ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Πατρῶν κ.κ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ, τήν Πέμπτη 22-12-2011, ἐτέλεσε τήν Θεία Λειτουργία, στόν Ἱερό Ναό τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου στό Ἐκκλησιαστικό Λύκειο Πατρῶν.

Στό ἀναλόγιο ἔψαλε ὁ χορός τῶν Ἱεροσπουδαστῶν ὑπό τήν διεύθυνση τοῦ κ. Ἰωάννου Κόττορου, Διευθυντοῦ τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Λυκείου.

Ὁ Σεβασμιώτατος μιλώντας στά παιδιά, ἀνεφέρθη στό μέγα γεγονός τῆς Θείας Σαρκώσεως, στόν ἑορτασμό τῶν Χριστουγέννων καί στήν σημερινή κοινωνία, ἡ οποία μόνο διά τῆς ὁδοῦ τῆς μετανοίας θά εὕρη τόν πραγματικό ἑαυτό της καί θά ξεπεράση τίς πολλές δυσκολίες.

Τέλος, μίλησε στά παιδιά γιά τήν ξεχωριστή τιμή πού ἔχουν νά εἶναι μαθηταί τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Λυκείου, καί τούς εὐχήθηκε νά ἔχουν πρόοδο στά μαθήματά τους καί στή ζωή τους।

Ἐν συνεχεία εὐχαρίστησε τόν Σεβασμιώτατο ἐκ μέρους τῶν καθηγητῶν καί τοῦ λοιποῦ προσωπικοῦ τοῦ Σχολείου, ὡς καί ἐκ μέρους τῶν μαθητῶν, ὁ Διευθυντής τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Λυκείου καί εὐχήθηκε τά δέοντα.

Μετά τήν Θεία Λειτουργία προσεφέρθη πρόγευμα στήν μεγάλη αἴθουσα τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Λυκείου καί ὁ Σεβασμιώτατος προσέφερε στά παιδιά τό βιβλίο μέ τούς «Περί Ἱερωσύνης λόγους τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου».

Οἱ μαθηταί τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Λυκείου τήν Παρασκευή 23-12-2011 θά ἐπισκεφθοῦν τά ἱδρύματα τῆς πόλεως προσφέροντας τήν ἀγάπη τους, στούς ἀδελφούς μας πού περιθάλπονται ἐκεῖ.

ΤΑ ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΚΤΙΡΙΟΥ ΤΟΥ ΓΕΝ. ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ

ΤΑ ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΚΤΙΡΙΟΥ ΤΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ
ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΕΣΤΙΑΣ
Στις 14 Νοεμβρίου 2011 τελέσθηκαν με λαμπρότητα και Εκκλησιαστική μεγαλοπρέπεια από τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. ΙΕΡΩΝΥΜΟ, τα εγκαίνια του νέου κτιρίου του Γενικού Εκκλησιαστικού Λυκείου Πατρών.
Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Πατρών κ.κ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ, από την πρώτη του επίσκεψη στο Εκκλησιαστικό Λύκειο Πατρών, στις 13-5-2005, έθεσε κυρίαρχο μέλημά του, την μεταστέγαση από το παλιό και ενοικιαζόμενο κτίριο, και την εγκατάστασή του σε νέες σύγχρονες εγκαταστάσεις, που να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της εποχής μας και να προσφέρουν στους Ιεροσπουδαστές τη δυνατότητα, μέσα απ’ το καινούργιο σχολείο, να καλλιεργηθεί η φιλομάθεια και ο πόθος τους για την Ιερωσύνη.
Οι νέες εγκαταστάσεις είναι έργο καθαρά της τοπικής Εκκλησίας και του ακούραστου οιακοστρόφου της Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μας κ.κ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ.
Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας, σε γιαπί που ανήκε στην ενορία του Αγίου Ανδρέου, πρωτοστατώντας ο ίδιος, και επιβλέποντας σχεδόν καθημερινά, τις εργασίας, κατόρθωσε το ακατόρθωτο। Μέσα σε τρεις (3) μήνες (Ιούλιος-Αύγουστος και Σεπτέμβριος) το εγκαταλειμμένο γιαπί, μεταμορφώθηκε σε ένα σύγχρονο σχολείο, έτοιμο να παράσχει τα εφόδια στους αυριανούς λειτουργούς του επιγείου θυσιαστηρίου, αλλά και να προσφέρει ακάματους εργάτες στη διακονία της Εκκλησίας μας. Τα εγκαίνια έγιναν μέσα σε κλίμα βαθειάς συγκίνησης με τη συμμετοχή των Πολιτικών, Στρατιωτικών, Αστυνομικών, Λιμενικών, Εκπαιδευτικών κ.λ.π. Αρχών και Φορέων της τοπικής μας κοινωνίας, πλήθους κόσμου, και παρόντων σχεδόν όλων των Κληρικών της Ιεράς Μητροπόλεως Πατρών.
Τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ।κ। ΙΕΡΩΝΥΜΟ υποδέχθηκε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας, ενώ οι Ιεροσπουδαστές ήσαν παρατεταγμένοι ένθεν και ένθεν του διαδρόμου και έψαλλαν το "Άξιον εστίν ως αληθώς..."
Τελέσθηκε η ακολουθία του Αγιασμού στο παρεκκλήσιο που είναι αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο και πρώτος τον λόγο έλαβε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας αναφέροντας τα εξής:
«Εἴη τὸ ὄνομα Κυρίου εὐλογημένον, ἀπό τοῦ νῦν καί ἕως τοῦ αἰῶνος».

Μακαριώτατε, Ἅγιοι Πατέρες, Ἐντιμότατοι Ἄρχοντες, Ἀδελφοί μου Ἀγαπητοί,

Μόνο μὲ αὐτὰ τὰ λόγια μπορῶ νὰ ἐκφράσω τὴν ἄπειρη εὐγνωμοσύνη μου πρὸς τὸν ἐν Τριάδι προσκυνούμενον Θεὸν ἡμῶν, ὁ ὁποῖος εὐδόκησε καὶ οἰκονόμησε, ὥστε σήμερα μετὰ ἀπὸ κόπους πολλοὺς καὶ δυσκολίες μεγάλες, νὰ τελέσωμε τὰ ἐγκαίνια τοῦ νέου αὐτοῦ κτιρίου στό ὁποῖο θά λειτουργῇ τό Ἐκκλησιαστικό Λύκειο καὶ θά στεγάζεται ἡ Ἐκκλησιαστική Ἑστία τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πατρῶν, κάτι πού ἀποτελοῦσε ἀνάγκη γιά τὴν πόλη μας, τὴν τοπικὴ μας Ἐκκλησία, ἀλλὰ καὶ τὴν Ἐκκλησία γενικώτερα.

Στὸ χῶρο αὐτὸ θὰ στεγασθῇ ἡ φιλομάθεια καὶ ὁ πόθος γιὰ τὴν ἱερωσύνη, νέων, οἱ ὁποῖοι ἔχοντας τὴν κλίση ἀπὸ τὸν Θεὸ νὰ ὑπηρετήσουν στὸ Ἅγιο καὶ Φρικτὸ Θυσιαστήριο, θὰ καλλιεργήσουν ἔτι περαιτέρω αὐτὸ τὸν πόθο, ὥστε ὅταν ἔλθῃ ἡ ὥρα, νὰ εἶναι ἕτοιμοι γιά τὸ μέγα λειτούργημα καὶ ὑπούργημα τῆς Ἱερωσύνης.
Χρόνια τώρα ἡ Πάτρα φιλοξενεῖ τὸ Ἐκκλησιαστικὸ Λύκειο, σὲ διάφορα κτίρια, χωρὶς νὰ εὐοδωθοῦν, ἕνεκα ποικίλων ἐξωγενῶν παραγόντων, οἱ προσπάθειες, νὰ ἀποκτήσῃ τὸ ὡς εἴρηται σχολεῖο τὸν δικό του χῶρο καὶ μάλιστα ἐκκλησιαστικό, ποὺ ὡς ἀντιλαμβάνεσθε εἶναι καὶ ὁ φυσικὸς χῶρος ἑνὸς ἐκπαιδευτηρίου αὐτοῦ τοῦ εἴδους.

Ὡς Ἐπίσκοπος τῆς Ἀποστολικῆς Μητροπόλεως Πατρῶν, ἀπὸ τὴν πρώτη στιγμὴ ποὺ ἦλθα στὴν πόλη μας, ἀγκάλιασα μὲ πολὺ ἐνδιαφέρον τὸ Ἐκκλησιαστικὸ Λύκειο καὶ ἐφρόντισα, ὅσο ἐξηρτᾶτο ἀπὸ τὴν ἐλαχιστότητά μου καὶ τὴν Ἱερὰ Μητρόπολη, νὰ κάνω ὅ,τι ἦτο δυνατὸν γιά τὴν ἀπρόσκοπτη λειτουργία του. Μάλιστα συνέπεσε ἡ θητεία μου ἐπὶ τρία καὶ πλέον ἔτη, ὡς Προέδρου τοῦ Ὑπηρεσιακοῦ Συμβουλίου τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας, γιὰ θέματα Ἐκκλησιαστικῆς Ἐκπαιδεύσεως καὶ μοῦ δόθηκε ἡ εὐκαιρία νὰ ἐργασθῶ ἀπὸ τὴ θέση αὐτὴ καὶ νὰ συνδράμω, ὅλη καρδίᾳ καὶ διά τὴν καλὴν λειτουργία τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ μας Λυκείου.

Τὸ κτίριο αὐτό, τὸ ὁποῖο ἠγέρθη ἐπὶ οἰκοπέδου τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου καὶ ἐπὶ πεπαλαιωμένου σκελετοῦ ἐκ σκυροδέματος, διαβρωμένου ἀπὸ τὸν χρόνο καὶ ἀπὸ ἄλλα αἴτια, ἄρχισε τὸ 2008 μετὰ ἀπὸ ἁγιασμὸ ποὺ ἐτέλεσε ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης κ. Βαρθολομαῖος προκειμένου νὰ χρησιμοποιηθῇ ὡς Ἐκκλησιαστικὴ Φοιτητικὴ Ἑστία. Οἱ ἐργασίες ἄρχισαν μὲ τοὺς καλυτέρους οἰωνοὺς καὶ μὲ τὴν ἀνάληψη τῆς εὐθύνης τῆς χορηγίας τῆς ἀνεγέρσεως, ὑπό ἀδελφοῦ τινός, ὁ ὁποῖος δὲν ἠδυνήθῃ ὅμως νά προχωρήσῃ λόγῳ τῶν ἀνυπερβλήτων δυσκολιῶν ἐκ τῶν γνωστῶν κακῶν οἰκονομικῶν συγκυριῶν. Ἔτσι ἀνελάβαμε τὸν ἀγῶνα, πάσῃ θυσίᾳ, νὰ οἰκοδομήσωμε ἐμεῖς τὸ παρόν κτίριο, ὥστε νὰ χαροῦμε ὅλοι τὴν λειτουργία του καὶ νὰ εὐφρανθοῦμε βλέποντας νέα παιδιὰ νὰ φιλοξενοῦνται σ’αὐτό.

Θὰ μοῦ ἐπιτρέψετε νὰ εἴπω τὰ ἑξῆς: Πολλάκις ἠγρύπνησα δεόμενος τοῦ Κυρίου, προκειμένου νὰ εὕρω λύση γιὰ τὴν ἀνέγερση αὐτοῦ τοῦ χώρου τῆς ἀγάπης πρὸς τὰ παιδιά. Δὲν σᾶς κρύπτω ὅτι οὐκ ὀλίγες φορές, ἐλυπήθην σφόδρα, ὅμως οὐδέποτε ἀπεγοητεύθην.

Μὲ ἐντυπωσίασε τὸ γεγονὸς ὅτι κάποιοι εἶπαν: «Ἄς φύγει τὸ Ἐκκλησιαστικὸ Λύκειο, ἂν δὲν ὑπάρχῃ στέγη γι’ αὐτό». Εἶπα «ὄχι» καὶ σ’αὐτοὺς καὶ στὸν ἑαυτό μου.
Δέν ἐπέτρεψα ποτέ στόν ἐαυτό μου καί οὔτε θά ἐπιτρέψω, παρά τίς ὅποιες δυσκολίες, νά χάσῃ τὸ ὅραμά του γι’ αὐτὸ τὸν τόπο, ὄχι μόνο γιὰ τὴν Ἐκκλησία, ἀλλὰ γενικώτερα. Θυμήθηκα, πολλάκις, τὶς συμβουλὲς ἑνὸς σοφοῦ γέροντα, ὁ ὁποῖος μοῦ ἔλεγε μὲ νόημα: «... Μπροστὰ στὶς δυσκολίες νὰ ἐπιμένῃς. Ποτὲ νὰ μὴν ἀπελπίζεσαι. Ὁ Θεὸς ἀκούει τοὺς κτύπους τῆς καρδιᾶς σου καὶ δίδει κατὰ τὴν ἱερά σου ἐπιθυμία...». Γνωρίζω Μακαριώτατε, πολύ καλά καί τήν ἰδικήν σας ἀγωνία γιά τήν Ἐκκλησιαστική Ἐκπαίδευση καί τόν ἀγῶνα σας πάνω στό θέμα αὐτό, ὄχι μόνο τώρα πού εἶσθε Ἀρχιεπίσκοπος, ἀλλά καί ἐνωρίτερα. Ὅπως γνωρίζω καί τούς κόπους τοῦ ἀοιδίμου προκατόχου σας Κυροῦ Χριστοδούλου. Ἀντηχοῦν στά αὐτιά μου τά γεμᾶτα πάθος λόγια τοῦ μακαριστοῦ Ἀρχιεπισκόπου Χριστοδούλου, ὁ ὁποῖος τόσον κατά τόν καιρό τῆς θητείας μου στήν Ἱερά Σύνοδο ἐπανελάμβανε συνεχῶς ὅτι πρέπει νά ἀγωνισθοῦμε γιά τήν Ἐκκλησιαστική Ἐκπαίδευση, ἀλλά καί κατά τήν τελευταία συνάντησή μας, ὀλίγον πρό τῆς ἐξόδου του ἐκ τοῦ κόσμου τούτου, ἐνῶ ἤδη ἦτο ἐμφανές ὅτι ἔφευγε ἐκ τῶν προσκαίρων καί γηίνων, μοῦ ἐπανέλαβε μέ πόνο ψυχῆς. «Δεσπότη μου πρέπει νά προσέξετε καί νά ἀγωνισθῆτε γιά τό θέμα τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἐκπαιδέυσεως». Ἄς εἶναι αὐτή ἡ ἀναφορά εἰς μνημόσυνον αὐτοῦ.

Καὶ ἰδοὺ μετὰ ἀπὸ ἐπιμονὴ καὶ ὑπομονὴ χαιρόμεθα ὅλοι μαζὶ, ἡ τῶν Πατρέων συνεκλεκτή (ἡ Ἐκκλησία δηλ. τῶν Πατρῶν) τὰ ἐγκαίνια αὐτοῦ του κτιρίου, τὸ ὁποῖο θὰ ἐξυπηρετήσῃ διπλοῦν σκοπόν:

1. Θὰ στεγάσῃ τὸ Ἐκκλησιαστικὸ Λύκειο καὶ τὸ τμῆμα Ἐκκλησιαστικῆς κατευθύνσεως τοῦ Ι.Ε.Κ. , καὶ
2. Θὰ φιλοξενήσῃ ἀπόρους νέους, κατ’ ἀρχὰς Ἱεροσπουδαστάς καὶ ἐφ’ ὅσον ὑπάρχει δυνατότης καὶ ἄλλους (φοιτητάς ἢ σπουδαστάς). Σκεπτόμεθα σὺν Θεῷ νὰ ἐπεκτείνωμεν αὐτὴ τὴν χρήση καὶ πιστεύω ὅτι θὰ τὰ καταφέρωμεν.
Ἀγαπητοί μου, αὐτὸ τὸ ἵδρυμα ἔγινε μὲ πόνο καὶ πολλὴ προσευχή˙ μὲ δάκρυα καὶ κόπους μεγάλους, τοῦ ὁμιλοῦντος καὶ τῶν συνεργατῶν του.

Ὅ,τι εἴχαμε τὸ δώσαμε. Ἐξαντλήσαμε ὅλες μας τὶς δυνατότητες ὡς Ἱερὰ Μητρόπολη, γιὰ νὰ προσφέρωμε στὴν πόλη μας, στὸν τόπο μας αὐτὴ τὴν δυνατότητα, νὰ ἀπολαύσῃ ἕνα ἔργο ἀγάπης τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας καὶ μάλιστα σὲ δύσκολους καιρούς.

Θὰ χρησιμοποιήσω μία φράση, ἡ ὁποία θὰ καταδείξῃ τὸ πόσο δυσκολευτήκαμε γιὰ νὰ φτάσουμε ἕως ἐδῶ: «Στύψαμε καὶ τὰ ράσα μας ἀκόμα, γιὰ νὰ περατωθοῦν οἱ ἐργασίες».

Ἐπιθυμῶ σήμερα, νὰ ἐκφράσω τὶς εὐχαριστίες μου πρὸς ὅλους ὅσοι ἐβοήθησαν νὰ φτάσωμε στὴν εὔσημη αὐτὴ ἡμέρα.

Πρός τὸ Ἐκκλησιαστικὸ Συμβούλιο τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου γιὰ τὴν παραχώρηση στὴ Μητρόπολη, τοῦ χώρου αὐτοῦ, ὥστε νὰ προχωρήσωμε τὶς ἐργασίες. Ἀλλὰ καὶ ὅσους ἐκ τῶν Ἱερῶν Ναῶν ἐβοήθησαν, μέ πολλή χαρά, γιὰ τὴν ἐπίπλωση τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ μας Λυκείου καὶ τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἑστίας. Γνωρίζω τίς δυσκολίες τῶν καιρῶν. Ὅμως γνωρίζω ὅτι στίς δύσκολες περιόδους ἔγιναν τά μεγαλύτερα ἔργα.
Ἰδιαιτέρως εὐχαριστῶ τὸν Διευθυντὴ τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Λυκείου κ. Ἰωάννη Κόττορο, ὁ ὁποῖος μέ πολλή σεβασμό, τιμή καί ἀγάπη, συνεργάζεται μαζί μας καί διάκειται εὐλαβῶς καί μέ ἀφοσίωση πρός τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία, καί ὁ ὁποῖος ἀγωνίστηκε μαζί μου θυσιαστικά γιά τό ἔργο αὐτό. Ἐπίσης εὐχαριστῶ καί τὸ Ἐκπαιδευτικὸ καὶ λοιπὸ προσωπικό τοῦ Σχολείου ποὺ ξημεροβράδυαζαν μαζί μου ὥστε νὰ φτάσωμε στὸ τέλος. Τί νὰ εἴπω ὅμως καὶ γιὰ τὰ καλὰ καὶ εὐλογημένα παιδιά μας, τοὺς μαθητάς τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ μας Λυκείου ποὺ ἔκαναν τὰ πάντα γιὰ νὰ βοηθήσουν σὲ ὅλες αὐτὲς τὶς προσπάθειες. Ὁ Θεὸς νὰ τοὺς εὐλογῇ καὶ νὰ ἐκπληρώσῃ τοὺς μύχιους πόθους τῶν καρδιῶν τους.

Νὰ ἔχουν ὑγεία καὶ δύναμη οἱ πρῶτοι, οἱ Καθηγηταί δηλ. στὸ πολυεύθυνο ἔργο τῆς διαπαιδαγωγήσεως τῶν μαθητῶν καὶ μάλιστα σὲ ἕνα σχολεῖο τὸ ὁποῖο ἔχει πνευματικοὺς στόχους ὑψηλούς, ἀφοῦ ἑτοιμάζει τοὺς μελλοντικοὺς Κληρικοὺς τῆς Ἁγίας μας Ἐκκλησίας.

Οἱ δεύτεροι, οἱ μαθηταί, νὰ ἔχουν ἐπίσης ὑγεία καὶ πρόοδο στὰ μαθήματά τους ὥστε νὰ ἐπιτύχουν, μὲ τὴν μελέτη καὶ τὴν ἀφοσίωση στὶς σπουδές τους τὸν συγκεκριμένο στόχο τους. Δὲν γνωρίζω ἂν θὰ γίνουν Κληρικοί. Αὐτὸ εἶναι θέλημα πρωτίστως τοῦ Θεοῦ. Ὅμως, πιστεύομεν, ὅτι θὰ τοὺς καμαρώσουμε πολὺ ὑψηλὰ μέσα στὴν κοινωνία, εἴτε γίνουν Κληρικοί, εἴτε ἀκολουθήσουν ἄλλες κατευθύνσεις. Τὰ ἐφόδια τὰ ὁποῖα λαμβάνουν καὶ θὰ λάβουν σ’αὐτὸ τὸ ἐκπαιδευτήριο εἶναι ποικίλα καὶ σημαντικά. Δὲν ἔχει αὐτὸ τὸ Σχολεῖο νὰ ζηλέψῃ τίποτε, ἀπὸ ὅλα τὰ ἄλλα Λύκεια. Ἐδῶ καλλιεργεῖται ὅχι μόνο ἡ κατά κόσμον γνῶσις, ἀλλά καί ἡ κατά Θεόν σοφία, ἡ ὁποία εἶναι ἀπαραίτητη γιά τήν ὁλοκλήρωση τοῦ ἀνθρώπου, ἀφοῦ ἡ πρώτη ἡ κοσμική γνώση καί ἐπιστήμη χωρίς τήν δεύτερη εἶναι πολλάκις ἄχρηστη καί καταντᾶ ἐπικίνδυνη. Γνωρίζομε ὅλοι μας τά προβλήματα τοῦ συγχρόνου Ἐκπαιδευτικοῦ συστήματος καί τήν κρίση τῆς παιδείας, ἡ ὁποία ὀφείλεται στό γεγονός ὅτι θελήσαμε νά στηρίξωμε τήν πρόοδο τῶν παιδιῶν μας στήν στεῖρα τεχνογνωσία καί σέ ξένα ἐκπαιδευτικά πρότυπα, ἄσχετα μέ τήν δική μας πνευματική κληρονομιά καί πολιτιστική ταυτότητα.

Ὁ ὑποψήφιος Ἱερεύς μέσα στό Σχολεῖο πρέπει νά λαμβάνῃ παιδεία μέ τήν διττή ἔννοια τοῦ ὅρου, ὥστε νά δυνηθῇ νά ὁδηγήσῃ τόν Λαό τοῦ Θεοῦ ὡς πνευματικός ἡγέτης καί διδάσκαλος. Γι’ αὐτό ἐπιμένετε καί Σεῖς Μακαριώτατε καί ὅλοι μας γιά νά κρατηθῇ ὄρθια ἡ Ἐκκλησιαστική Ἐκπαίδευση, μέσα ἀπό ἕνα τέτοιο σχῆμα πού θά παράσχῃ οὐσιαστική παιδεία ποτισμένη μέ τά νάματα τῆς Ὀρθοδόξου πνευματικότητος καί τῆς Ἐκκλησιαστικῆς λειτουργικῆς ζωῆς. Διαφορετικά δέν ὑπάρχει λόγος νά ἀγωνιζόμεθα.

Ἡ Ἐκπαίδευση γενικά πρέπει νά ἀντισταθῇ στόν ὁδοστρωτῆρα τῶν πνευματικῶν ἀξιῶν, ὥστε νά δυνηθοῦμε νά περισώσωμε ὅ,τι μᾶς ἀπέμεινε σ’ αὐτό τόν τόπο. Ἡ Ἐκκλησιαστική Ἐκπαίδευση, εἰδικά, πρέπει νά ἐργασθῇ πρός αὐτή τήν κατεύθυνση.

Πόσο ἐπίκαιρη εἶναι στά χρόνια μας ἡ κραυγή τοῦ ἀδούλωτου Ἕλληνα Παπουλάκου: «Ὄχι στά ἄθεα γράμματα. Τά ἄθεα γράμματα παραμέρισαν τούς ἁγίους καί ἀγωνιστές καί βάλανε στό κεφάλι τοῦ Ἔθνους μας ξένους καί ἄπιστους, πού θέλουνε νά νοθεύσουνε τήν ζωή μας. Τά ἄθεα γράμματα ὑφαίνουν τό σάββανο τῆς Πατρίδος μας..... Αὐτά λοιπόν τά γράμματα θά μάθουνε τά παιδιά μας; Κι’ ἄν ἀκόμα συναχθοῦν ὅλοι οἱ ἄθεοι γραμματισμένοι καί στιφτοῦν σάν τό λεμόνι, δέν θά πετύχουν νά γράψουν μιάν ἀράδα πού νά ἀξίζῃ, ὅσο μιά γραμμή ἀπό τά Βαγγέλια...».

Ἐνδεικτικά ἀναφέραμε τά παραπάνω, γιά νά καταδείξουμε τήν ρίζα τῆς σημερινῆς κρίσεως καί τοῦ ξεπεσμοῦ τῆς κοινωνίας μας καί δή τῆς Ἑλληνικῆς.

Σημειώνομε, ὅτι ἀπὸ τὸ Ἐκκλησιαστικό μας Λύκειο, εἴχαμε τὰ τελευταῖα χρόνια ἐπιτυχίες καὶ στὶς Ἀνώτατες Σχολές.

Μακαριώτατε, ἀδελφοί μου, παραδίδοντας αὐτὸ τὸ Σχολεῖο στὴ λειτουργία, εὐχαριστῶ τὸν Θεό, γι’αὐτὴ τὴν μεγάλη εὐεργεσία καὶ δωρεά του, τὸν Ἅγιο Ἀπόστολο Ἀνδρέα γιὰ τὶς πρεσβεῖες του καὶ τὸν Ἱερὸ Χρυσόστομο, ὁ ὁποῖος εἶναι ὁ Προστάτης τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ μας Λυκείου καὶ στὸν ὁποῖο ἀφιερώσαμε, τὸ ἐντός τοῦ Διδακτηρίου, Παρεκκλήσιο.

Εὐχαριστῶ καὶ ὅλους ὅσοι συνέβαλαν μὲ τὴν ἀγάπη τους καὶ τὴν προσευχή τους, νὰ φθάσωμε ἕως τὴν σημερινὴ εὐφρόσυνη ἡμέρα τῆς ἐγκαινίων.

Ἰδιαιτέρως ἀναφέρομε τοὺς Ἀδελφοὺς Καούρη, τὸν Ἀθανάσιο καὶ τὸν Γεώργιο, οἱ ὁποῖοι ἡμέρα καὶ νύκτα ἔδωσαν τὸν καλύτερό τους ἑαυτὸ μαζὶ μὲ τὰ συνεργεῖα τους, ὑφιστάμενοι τὴν πίεση τοῦ ὁμιλοῦντος καὶ πολλάκις τὶς φορτικές του ὑποδείξεις γιὰ νὰ προφθάσωμε τὸν χρόνο, Ἐπίσης εὐχαριστῶ καί τόν Ἁγιογράφο κ. Πέτρο Λαμπρινάκο.

Ὅλους ἐσᾶς ποὺ ἤλθατε σήμερα ἐδῶ, Κληρικοὺς καὶ Λαϊκοὺς ἀγαπητοὺς ἀδελφοὺς καὶ τέκνα ἐν Κυρίῳ, θερμά σᾶς εὐχαριστῶ καὶ σᾶς ἀσπάζομαι ἐν Κυρίῳ, εὐχόμενος πᾶσαν παρὰ Θεοῦ δωρεὰν καὶ εὐλογίαν.

Μακαριώτατε Σᾶς εὐχαριστῶ καί αὖθις καί Σᾶς εὐγνωμονῶ γιά τόν κόπο πού κάνατε νά ἔλθετε στήν Πάτρα σήμερα καί νά ἐγκαινιάσετε τό Ἐκκλησιαστικό μας Λύκειο. Τά ἔτη Σας πολλά».
Στη συνέχεια μίλησε ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ, ο, οποίος μετυαξύ άλλων είπε:
«Ο τόπος μας, ιδιαίτερα σήμερα, χρειάζεται τη συνεργασία Εκκλησίας και Πολιτείας» επισήμανε, μεταξύ άλλων, σήμερα το απόγευμα ο Αρχιεπίσκοπος στην τελετή εγκαινίων του εκκλησιαστικού λυκείου της Ιεράς Μητροπόλεως Πατρών.
«Πρέπει», υπογράμμισε, «η Εκκλησία να υπερβεί τις δυσκολίες και να σταθεί πλάι στην Πολιτεία και η Πολιτεία να μην βάλει στο περιθώριο, ούτε να εξοστρακίζει τις παραδόσεις και την εκκλησιαστική ζωή».
Και συνέχισε: «Θα πω μια σκέψη που πρέπει ιδιαίτερα να καλλιεργηθεί τον καιρό αυτό. Δεν θα πολιτικολογήσω. Παρακολουθήσαμε τα γεγονότα και τις προσπάθειες που έγιναν για συναίνεση, ένα αίτημα που ακουγόταν από παντού. Μα δε μπορούν αυτοί οι άνθρωποι να κάτσουν όλοι μαζί να βρουν μία λύση και να προχωρήσουμε; Πρέπει να προχωρήσουμε πιο πέρα. Η Εκκλησία έχει εδώ πέρα έναν ουσιαστικό λόγο».
«Ωραία η κομματική συναίνεση, αλλά δεν έχει διάρκεια. Θα περάσουν οι δυσκολίες και θα ξαναρχίσουμε τα ίδια. Τι λέει η Εκκλησία; Καλή η κομματική συναίνεση, αλλά πιο καλή και άριστη η κοινωνική συναίνεση, πέρα από αυτά που μας χωρίζουν. Όλοι μας λαχταρούμε να είμαστε μια οικογένεια, να κάνουμε έναν αγώνα. Αυτό ακριβώς είναι και το μήνυμα της Εκκλησίας, κι αυτό μπορεί να δώσει σήμερα όχι με λόγια, με πράξη».
Αυτή τη συναίνεση, τη συνεργασία Κράτους και Εκκλησίας, συνέχισε ο Μακαριώτατος, πρέπει να τη νιώθουν τα παιδιά μας, σε όλα τα σχολεία και σ’ όλες τις εκφάνσεις και τις εκδηλώσεις της ζωής.
«Το πιο καλό σημάδι είναι όταν συνεργαζόμαστε όλοι μαζί για το κοινό καλό» τόνισε.
Ο Αρχιεπίσκοπος υπογράμμισε επίσης πως η σημερινή ημέρα είναι ημέρα - σταθμός για την εκκλησιαστική εκπαίδευση.
«Είμαι συγκινημένος γιατί αυτό το έργο ήρθε στην πιο κατάλληλη ώρα, σε μια περίοδο που πρέπει να προσανατολιστούμε και να χαράξουμε καινούριες γραμμές. Να μάθουμε όλοι πως πρέπει να είμαστε μπροστά, να πρωταγωνιστούμε για τα καλά έργα που έχουν καλό σκοπό».
«Βρισκόμαστε», πρόσθεσε ο Μακαριώτατος, «σε μία περίοδο που πρέπει να διαπιστώσουμε ότι η κρίση είναι αποτέλεσμα πνευματικής και ηθικής κρίσης. Αν δεν το καταλάβουμε αυτό δεν μπορούμε να πάρουμε το κατάλληλο φάρμακο».
Έδωσε απάντηση και σε όσους διερωτώνται ποια είναι η ανάγκη του εκκλησιαστικού σχολείου σήμερα.
«Ακούμε γύρω μας ότι το μάθημα των θρησκευτικών είναι κάτι περίσσιο στο σχολείο και καλό θα είναι να απομακρυνθεί από το χώρο της μάθησης» σημείωσε Και συνέχισε: «Ακούμε και μερικές "παλαβές" ιδέες, αν μου επιτρέπεται να χρησιμοποιήσω αυτή την έκφραση, ότι το υπουργείο δεν θα πρέπει να λέγεται Παιδείας και Θρησκευμάτων και για τα θρησκευτικά θέματα να ασχολείται μία υπηρεσία, μία γραμματεία σε ένα υπουργείο. Να είναι δηλαδή η Ορθοδοξία όπως είναι ο ισλαμισμός και άλλες θρησκείες στην Ελλάδα».
Δεν θα υπάρξει πιο τραγικό πράγμα, επισήμανε ο Μακαριώτατος, αν αποφασίσουν να κάνουν κάτι τέτοιο πράξη, διότι, όπως είπε, διαμαρτύρεται η καρδιά και η ψυχή του Καποδίστρια που πίστευε πως σε αυτόν τον τόπο θρησκεία και δημόσια εκπαίδευση έχουν κοινή πορεία.
Ο Μακαριώτατος αναφέρθηκε, τέλος, στην Εθνοσυνέλευση του Άργους, όταν οι κληρικοί κατανοώντας τις δυσκολίες που υπήρχαν διέθεσε όση περιουσία είχε στη διάθεση του κράτους.
«Αξιοποιήστε την και όταν έρθει ο χρόνος και αποκατασταθούν τα πράγματα θα την επιστρέψετε στην Εκκλησία, είπαν τότε οι παπάδες» ανέφερε χαρακτηριστικά ο Μακαριώτατος.
«Οι πολιτικοί αποφάσισαν τότε, από αυτή την περιουσία, η οποία ήταν 10 εκ. στρέμματα να δοθούν τα ¾ στο κράτος, σε δήμους και κοινότητες. Και το κράτος έδωσε σε αντάλλαγμα με νόμο τη μισθοδοσία του κλήρου και την εκκλησιαστική εκπαίδευση» επισήμανε.
Και κατέληξε: «Η εκκλησιαστική εκπαίδευση είναι επομένως θεμέλιος λίθος από το 1827. Φανταστήκατε ποτέ ότι θα μπορούσε τη Σχολή Ευελπίδων, τη Σχολή Ικάρων ή Αστυνομικών να την οργανώσει η Εκκλησία; Όχι. Τότε πως τη στελέχωση της Εκκλησίας, την ετοιμασία των κληρικών για τις θέσεις του εκκλησιαστικού χώρου πρέπει να την έχει το κράτος σε αποκλειστικότητα; Είναι ένα θέμα που πρέπει να το δούμε τώρα που ξεκαθαρίζουν μερικά πράγματα.
Στη συνέχει το λόγο έλαβε ο Διευθυντής του Γεν. Εκκλησιαστικού Λυκείου Πατρών κ. Ιωάννης Κόττορος, ο οποίος μίλησε για τηνν προσφορά του Εκκλησιαστικού Λυκείου Πατρών και είπε:
«Μακαριώτατε Αρχιεπίσκοπε Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. ΙΕΡΩΝΥΜΕ,

Σεβασμιώτατε Μητροπολίτα Πατρών κ.κ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΕ,
Θεοφιλέστατε, Εντιμώτατοι Άρχοντες, Αξιότιμη κ. Διευθύντρια της Δ/θμιας Εκπαίδευσης και Αντιπρόεδρε της Σχολικής Εφορείας του Λυκείου μας,
Ελλογιμώτατοι κ.κ. Σχολικοί Σύμβουλοι Α/θμιας και Δ/θμιας Εκπαίδευσης,
Ελλογιμώτατοι κ।κ. Διευθυντές, Υποδιευθυντές και Καθηγητές των Εκκλησιαστικών μας Σχολείων, Σεβαστά Μέλη της Σχολικής μας Εφορείας,

Κύριε Πρόεδρε της Ε.Λ.Ε.Ε., Κύριε Πρόεδρε και Μέλη του Δ.Σ. της Ε.Λ.Μ.Ε.
Αξιότιμη κ. Διευθύντρια της Γενικής Εστίας της Εκκλησιαστικής Εκπαιδεύσεως,
Ελλογιμώτατοι κ. Συνάδελφοι,
Φίλτατοι ομογάλακτοι Απόφοιτοι του Εκκλησιαστικού Λυκείου Πατρών,
Αγαπητοί μας Μαθητές,
Κυρίες και Κύριοι,
Σπεύδω εν πρώτοις να αναπέμψω δοξολογίες και ευχαριστίες στο Τριαδικό μας Θεό που μας αξίωσε να υποδεχώμεθα σήμερα με ιδιαίτερη χαρά και βαθύτατο σεβασμό τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. ΙΕΡΩΝΥΜΟ, εξ αφορμής της τελετής των εγκαινίων του λαμπρού και συγχρόνου οικοδομήματος του Εκκλησιαστικού Λυκείου Πατρών και της Εκκλησιαστικής Εστίας.
Η παρουσία σας Μακαριώτατε στο σχολείο μας περιποιεί υψίστη τιμή.
Μεγάλη η συγκίνηση που συμμετέχετε στη χαρά μας εντιμώτατοι άρχοντες και φορείς, κλήρος και λαός της Αχαϊκής γής.
Ιδιαίτερη συγκίνηση διακατέχει την ψυχή μας τούτη τη στιγμή μέσα σε ατμόσφαιρα τόσο πλούσια σε εκφράσεις συναισθημάτων εξ αιτίας παρουσιών που τόσο έντονα ερεθίζουν σε αναμνήσεις μαθητικών προσπαθειών και διαγωγών και ονειροπολήσεων και βιώσεων στιγμών, όντως ανεπανάληπτων. Πρόσωπα υψηλά ιστάμενα στη σύγχρονη κοινωνία, πρόσωπα τα οποία προ ολίγων ετών έζησαν και γαλουχήθηκαν πνευματικά στο Εκκλησιαστικό μας Σχολείο.
Και ασφαλώς αναμιμνήσκεσθε άπαντες ημερών αρχαίων.
Μακαρίζω την ώρα αυτή και σας καλοσωρίζω όλους από καρδιάς στο καινούργιο μας σπίτι.
Ζούμε σήμερα σε μια Ευρώπη που ασχολείται μόνο με νούμερα & ομόλογα. Γίνεται πολύς λόγος για οικονομική κρίση, κοινωνική κρίση, πνευματική κρίση, η οποία οφείλεται κυρίως στην απομάκρυνσή μας από τις χριστιανικές και πολιτιστικές μας ρίζες. Γι’ αυτό είναι ανάγκη να αλλάξουμε τρόπο ζωής και να ξαναβρούμε τις αρχές & τις αξίες που χάσαμε. Οι πρόσφατες εξελίξεις στην πατρίδα μας εμφανίζουν αποκαρδιωτικό το παρόν και προβάλλουν ζοφερό το μέλλον κυρίως για τη νεολαία μας, για της οποίας την εκπαίδευση αγωνίζονται από τα ιδιαίτερα ανά την Ελλάδα μετερίζια τους, τα Εκκλησιαστικά μας Σχολεία, τα οποία υπέστησαν πρώτα, σε ολόκληρη την Εκπαιδευτική Κοινότητα, τις καταργήσεις και τις συγχωνεύσεις.
Γνωρίζουμε Μακαριώτατε το ιδιαίτερο ενδιαφέρον Σας για την Εκκλησιαστική Εκπαίδευση από τότε που ήσασταν πρόεδρος του Εποπτικού Συμβουλίου της Εκκλησιαστικής Εκπαιδεύσεως. Άλλωστε συνεχώς το αποδεικνύεται και η επίσκεψη και παρουσίας Σας σήμερα, στα εγκαίνια του νέου Εκκλησιαστικού Λυκείου Πατρών, τούτο περιφανέστατα αποδεικνύει.
Γι αυτά ακριβώς τα Σχολεία που τόσα πρόσφεραν και προσφέρουν, κυρίως σε χρόνους κρίσιμους, επικαλούμεθα εκτός της μεσιτείας των εφόρων του Σχολείου μας Αγίου Αποστόλου Ανδρέου του Πρωτοκλήτου, Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου και του Αγίου Νεκταρίου και τις θεοπειθείς ευχές Σας, προσβλέποντες στην ανύστακτη μέριμνα και αγάπη Σας .
Πιστεύομε ότι η σωτήριος χάρις του Θεού δεν θα επιτρέψει άλλους ταλανισμούς και δυσκολίες.
Η Εκκλησιαστική Εκπαίδευση στην Πάτρα, στη νεότερη ιστορία της, μεταπολεμικά, συνδέεται κυρίως με την ίδρυση και λειτουργία του Ανωτέρου Εκκλησιαστικού Φροντιστηρίου, μετά από μεταφορά του Εκκλησιαστικού φροντιστηρίου Κερκύρας 23 Οκτωβρίου 1947 και μετατροπής του σε Ανώτερο, το οποίο λειτούργησε από το σχολ. Ετος 1948 – 49 .
Για λόγους ιστορικούς αναφέρω οτι στον αριθμό 1 του μαθητολογίου αναφέρεται το όνομα του μαθητού Αβραντινή Θεοκλήτου μετέπειτα Μητροπολίτου Αιτωλίας και Ακαρνανίας.
Το 1971 ανεστάλη η λειτουργία του για να επαναλειτουργήσει το σχολ. Έτος 1976-77 ως Μέσο Εκκλλησιαστικό Φροντιστήριο Πατρών.
Από το σχολ. Έτος 1979-80 ως τετρατάξιο Εκκλησιαστικό Λύκειο, από το 1998-99 ως Ενιαίο Εκκλησιαστικό Λύκειο και από το 2005 ώς Γενικό Εκκλησιαστικό Λύκειο Πατρών.
Ένα Σχολείο με πολλά ονόματα, αλλά με μια ιστορία. Ένα Σχολείο που ανέθρεψε σωματικά και πνευματικά χιλιάδες μαθητές κυρίως της Δυτικής Ελλάδος. Αχαΐας, Επταννήσων, Αιτωλοακαρνανίας, Ηλείας, Λακωνίας, Μεσσηνίας, Φωκίδος. Ένα Σχολείο μόρφωσης και αγωγής μοναδικής. Ένα Σχολείο Χριστοκεντρικό και ανθρωποκεντρικό. Ένα Σχολείο με προσφορά και έργο τεράστιο, μέσα σε δυσκολότατες συνθήκες διαβίωσης και ανεπάρκειας υλικοτεχνικής υποδομής, αλλά υπερεπάρκειας αγάπης από μέρους του προσωπικού, διδακτικού και υπηρετικού.
Το πρώτο διάστημα λειτουργίας του, Σεπτέμβριο – Οκτώβριο του 1948, φιλοξενήθηκε στο 3ο Γυμνάσιο Αρρένων Πατρών, το Νοέμβριο του ίδιου χρόνου στο Νυκτερινό Γυμνάσιο Πατρών και στη συνέχεια σε ενοικιαζόμενους χώρους στην Πλατεία Όλγας, Αγ Διονύσιο, Αλ. Υψηλάντου 197 στην Παντάνασσα και τελευταία στην οδό Κορίνθου 139.
Επιτρέψατέ μου Μακαριώτατε να απευθύνω θερμές ευχαριστίες προς τον Σεβασμιώτατο Ποιμενάρχη μας κ.κ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ και να εξάρω δι’ ολίγων πτωχών και πενιχρών λόγων την μεγίστη προσφορά του.
Ζητώ όμως την πατρική του συγχώρηση και κατανόηση για δύο λόγους.
α) Διότι δεν έλαβα την ευλογία του καθότι ποτέ δεν του άρεσαν αυτές οι παρουσιάσεις και επευφημίες, και

β) Διότι θα αδικήσω αυτή την προσφορά του ένεκα του περιορισμένου χρόνου αλλά και της αδυναμίας μου.
Ας λογισθούν όμως οι ταπεινοί λόγοι μου, αντίδωρον υϊικής αγάπης, οφειλή καθήκοντος, έκφραση σεβασμού και ευγνωμοσύνης γι’ αυτό το μεγάλο δώρο, γιατί μετά από 60 χρόνια ζωής το Εκκλησιαστικό Λύκειο απέκτησε στέγη.
Ο Θεμέλιος λίθος, για ιδιόκτητη στέγη του Εκκλησιαστικού Λυκείου, μπήκε στο νου και την καρδιά Σας κατά την πρώτη επίσκεψή Σας στο Εκκλησιαστικό Λύκειο, ως Μητροπολίτης Πατρών, στις 13 Μαΐου 2005.
Σας παραδίδουμε τη δύναμη της ψυχής μας Σεβασμιώτατε, Ιεροσπουδαστές, Διδακτικό, Διοικητικό & υπηρετικό προσωπικό για να συνεχίσετε την μεγάλη αποστολή Σας.
Καταθέτουμε την αφοσίωση και την εμπιστοσύνη μας προς εσάς.
Σας προσφέρουμε μυροφόρο ανθοδέσμη και τους αγλαούς καρπούς της συγκομιδής του Σχολείου μας. Η ανθοδέσμη αυτή περιλαμβάνει 1105 αποφοίτους Ιεροσπουδαστές εκ των οποίων: 1 Αρχιερέα, 405 Ιερείς, Διακόνους και Μοναχούς, 186 Θεολόγους και πλήθος καθηγητών, διδασκάλων, νομικών, μουσικών, και αγιογράφων.
Θα ήμουν επιλήσμων και αγνώμων εάν δεν αναφερόμουν στα μέλη των εκάστοτε Σχολικών Εφορειών, των οποίων Πρόεδρος και Έφορος είναι ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας και τους ευχαριστώ για το ενδιαφέρον και την προσφορά τους.
Αξιοχρέως θέλω να μνημονεύσω και να ευχαριστήσω τους αξιοτίμους διατελέσαντες Καθηγητές και Διευθυντές, ιδιαιτέρως δε τον προκάτοχό μου Πρωτοπρεσβ. π. Νικόλαο Σκιαδαρέση, για την πολύχρονη προσφορά του στο Εκκλησιαστικό μας Λύκειο και την Εκκλησιαστική Εκπαίδευση, καθώς επίσης και τους συναδέλφους Καθηγητές που υπηρετούν στο Σχολείο, για όσα προσέφεραν και προσφέρουν στον τομέα της αρετής και της παιδείας, στον τομέα της προσφοράς στελεχών στον ιερό κλήρο της Εκκλησίας μας, στον τομέα στελεχών της ευρύτερης κοινωνίας μας με έντιμους οικογενειάρχες, με άξιους εκπαιδευτικούς και άλλους επαγγελματίες.
Ευχαριστώ το διοικητικό και υπηρετικό προσωπικό γιατί προσπαθούν να σηκώσουν το σταυρό του χρέους αγόγγυστα.
Στους Ιεροσπουδαστές μας θέλω να τους πω ότι είναι σημαντικό πολλές φορές, ο παιδαγωγός να είναι αυστηρός και ο μαθητής μέσα από την αυστηρότητα να διακρίνει την αγάπη, τον πόνο και τη θυσία του διδασκάλου.
Να ευχαριστήσω τους αποφοίτους του Λυκείου μας, κληρικούς και λαϊκούς, που ήρθαν από μακριά.
Ευχαριστώ τους συναδέλφους Διευθυντές, Υποδιευθυντές και Καθηγητές των Εκκλησιαστικών Σχολείων, που λάμπρυναν με την παρουσία τους την τελετή των εγκαινίων.
Ευχαριστώ για την παρουσία της τη Διευθύντρια της κεντρικής Εστίας Εκκλησιαστικής Εκπαιδεύσεως κ. Καλή Αλυσανδράτου.

Μακαριώτατε, Σεβασμιώτατε, Θεοφιλέστατε, Σεβαστοί πατέρες, κυρίες και κύριοι,

Εξαιρετική βραδιά για το Σχολείο μας. Χαίρει σήμερα χαρά μεγάλη.

Το Γενικό Εκκλησιαστικό Λύκειο Πατρών, έχει ιστορία, παρελθόν, έχει παρόν και με την αγάπη, τη συμπαράσταση και τις ευλογίες του Μακαριωτάτου και του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μας, θα έχει και λαμπρό μέλλον.
Ο μαθητής της Γ΄ τάξεως του Λυκείου Γεράσιμος Αναστασόπουλος, προσφώνησε το Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. ΙΕΡΩΝΥΜΟ, λέγοντας τα εξής:
«Μακαριώτατε πάτερ και Δέσποτα,
Με πολλή χαρά και πολύ σεβασμό, Σας υποδεχόμεθα σήμερα στο καινούργιο μας Σχολείο, στο Γενικό Εκκλησιαστικό Λύκειο Πατρών και με ευλάβεια περισσή, Σας προσκυνούμε και ασπαζόμαστε τα τίμια χέρια σας.
Σας ευχαριστούμε από τα βάθη της ψυχής μας, γιατί εκάνατε τον κόπο, να έλθετε στην πόλη μας και να τελέσετε τα εγκαίνια του Σχολείου μας και της Εκκλησιαστικής Εστίας, στον ωραίο αυτό χώρο, τον οποίο μας εχάρισε η αγάπη του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μας κ. Χρυσοστόμου και η στοργή της τοπικής μας Αγίας και Αποστολικής Εκκλησίας.
Μακαριώτατε,
Γνωρίζουμε το μεγάλο και πατρικό Σας ενδιαφέρον για την Εκκλησιαστική Εκπαίδευση και τα Εκκλησιαστικά Σχολεία. Γνωρίζουμε τους αγώνες σας και την μέριμνα σας, για την προώθηση των θεμάτων τα οποία αφορούν στον ευαίσθητο τομέα που μας αφορά, που αφορά το μέλλον της Αγίας μας Εκκλησίας και της κοινωνίας γενικότερα.
Εκφράζοντας τα ευγνώμονα υιϊκά αισθήματα όλων των μαθητών του σχολείων μας, ευχόμεθα ταπεινά από τα βάθη της ψυχής μας, ο Κύριος να Σας χαρίζει υγεία και δύναμη ώστε να πηδαλιουχήτε εις έτη πολλά και θεοτίμητα το σκάφος της Αγιωτάτης Εκκλησίας της Ελλάδος, προς δόξαν του εν Τριάδι προσκυνουμένου Θεού ημών και σωτηρίαν των ανθρώπων.
Εξ ονόματος των μαθητών του Γενικού Εκκλησιαστικού Λυκείου Πατρών, παρακαλούμε θερμώς να δεχθείτε τα ταπεινά και απλά αυτά δώρα, τα οποία Σας προσφέρουμε με βαθύ σεβασμό και με ευγνώμονες ευχαριστίες, ως αντίδωρα της ιδικής Σας για μας αγάπης και πατρικής στοργής.
Τα έτη σας πολλά Μακαριώτατε». Επίσης ευχαρίστησε τον Σεβ. Μητροπολίτη Πατρών κ. κ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ για το ενδιαφέρον του για το Σχολείο και την πολλή του αγάπη. Οι Μαθητές προσέφεραν στον Μακαριώτατο, μια Εικόνα του Αγίου Ανδρέου και τοπικά προϊόντα από την Ιερά Μονή Παναγίας Ελεούσης.
Μετά τις προσφωνήσεις, αποκαλύφθηκε η σχετική μαρμάρινη πλάκα των εγκαινίων, έγινε ξενάγηση στους χώρους του Σχολείου και της Εστίας και δόθηκε δεξίωση σε όλους τους παρευρισκομένους.