ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Πρεσβ. Δημητρίου Λ. Παπαγεωργίου

Ομιλία κατά την Θεία Λειτουργία για την προστασία Υγείας και Περιβάλλοντος

στις 27-06-99.

Ο σύλλογος προστασίας Υγείας και Περιβάλλοντος του Κέντρου Υγείας Χαλανδρίτσης, μας έδωσε και σήμερα την ευκαιρία να συναντηθούμε σ’ αυτό το γραφικό εξωκλήσι της Παναγίας του Βασιλικού, στην ετήσια λατρευτική Σύναξη και προσευχή για την προστασία της Υγείας μας και του Περιβάλλοντος μέσα στο οποίο ζούμε. Το περιβάλλον είναι ένα από τα μεγαλύτερα δώρα που μας έχει δώσει ο Θεός και εμείς κάνοντας κακή χρήση της ελευθερίας μας κοντεύουμε να το καταστρέψουμε με φυσική συνέπεια και την δική μας καταστροφή, τον δικό μας θάνατο. Ο Απόστολός Παύλος, στο Αποστολικό ανάγνωσμα που πριν λίγο ακούσαμε μας είπε: “Τα οψώνια της αμαρτίας, θάνατος…” (Ρωμ. 6,23), δηλαδή οι καρποί της αμαρτίας είναι θάνατος, και η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος είναι μεγάλη αμαρτία, γιατί δεν σεβόμαστε την κτίση, δεν αγαπάμε την δημιουργία, άρα ούτε τον Κτίστη και Δημιουργό σεβόμαστε και αγαπάμε.
Ο Τριαδικός μας Θεός δημιούργησε τον κόσμο “εν σοφία” και τελευταία έπλασε τον άνθρωπο. Μέσα στον Παράδεισο, στην Παραδείσια κατάσταση, υπήρχε πλήρης αρμονία μεταξύ του ανθρώπου και του φυσικού περιβάλλοντος. Ο άνθρωπός ήταν κύριος και προστάτης της δημιουργίας. Αυτό φαίνεται και από την σχέση του ανθρώπου με τα άγρια ζώα, τα οποία μέσα στον Παράδεισο δεν ήσαν άγρια, ούτε επικίνδυνα γι’ αυτόν. Δίπλα στον Αδάμ και την Έυα περπατούσαν, έβοσκαν και έκαναν παρέα οι τίγρεις, τα λιοντάρια, οι ύαινες και όλα τα λεγόμενα σήμερα άγρια και σαρκοβόρα ζώα και ερπετά. Με την προπατορική αμαρτία και την πτώση του ανθρώπου, το φυσικό περιβάλλον αγριεύει και συμπαρασύρεται. Αγκάθια και τριβόλια φυτρώνουν έτοιμα να τρυπήσουν τον αμαρτωλό πλέον άνθρωπο και πάρα πολλά ζώα αγριεύουν και γίνονται πλέον επικίνδυνα για τη ζωή του. Ο Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης μας λέει: “με την πτώση ο άνθρωπος χάνει την αρχική αγάπη των ζώων και τα φυσικά στοιχεία τον μαστίζουν και τον καταπονούν…”.
Όμως, παρ’ όλα αυτά ο Θεός δεν εγκατέλειψε τον άνθρωπο, του έχει αφήσει ακόμη εξουσία στη φύση. Ασκεί εξουσία στα ζώα και γενικότερα στο φυσικό του περιβάλλον άψυχο και έμψυχο, γιατί αυτό είναι απαραίτητο για την επιβίωση του και όπως με την ενανθρώπηση του λόγου παρέχεται η ευκαιρία να σωθεί και να αποκατασταθεί ο άνθρωπος, έχει χρέος και καθήκον να εργασθεί και να αγωνισθεί και για την σωτηρία του Φυσικού Περιβάλλοντος.
Στον αγώνα αυτό του ανθρώπου δύο βιβλικά χωρία καθορίζουν πολύ καθαρά τη θέση του για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και την αποστολή τη δική του.
Α) “Και ευλόγησεν αυτούς ο Θεός λέγων: αυξάνεσθε και πληθύνεσθε και πληρώσατε την γήν και κατακυριεύσατε αυτής και άρχετε των ιχθύων της θαλλάσης και των πετεινών του ουρανού και πάντων των ζώων” (Γεν. 1,28) και
Β) “Και έλαβεν Κύριος ο Θεός τον άνθρωπον, ον έπλασε και έθετο αυτόν, εν τω παραδείσω της τρυφής, εργάσεσθαι και φυλλάσσειν αυτών” (Γεν. 2,15).
Το πρώτο κείμενο δηλώνει την κυριαρχία του ανθρώπου πάνω στη φύση, η οποία όμως δεν είναι απεριόριστη και φυσικά δεν σημαίνει κακοποίηση και καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος.
Αντίθετα, η κυριαρχία αυτή που έδωσε ο Θεός στον άνθρωπο σημαίνει ευθύνη, η οποία συγκεκριμενοποιείται με το β΄ χωρίο και κυρίως με τα Απαρέμφατα “εργάζεσθαι” και “φυλάσσειν”. Το πρώτο σημαίνει την εξουσία της εκμεταλλεύσεως, όχι όμως της αλόγου. Το δεύτερο σημαίνει, ότι ο άνθρωπος έκτος από δικαιώματα, έχει και καθήκοντα, έχει το καθήκον της διαφυλάξεως της κτιστής δημιουργίας.
Ο άνθρωπος πλάσθηκε συνεργός του Θεού πάνω στην Κτίση, οφείλει να φροντίζει και να προνοεί γι’ αυτή, για να οδηγείται η κτίση στην τελειότητα της και όχι να καταστρέφεται και μάλιστα από τον άνθρωπο που τάχθηκε από τον Δημιουργό ως φύλακας και προστάτης της.
Με την προπατορική αμαρτία και την πτώση του ανθρώπου, δεν διαταράχθηκε μόνο η σχέση του με το Θεό, αλλά και με τη φύση. Η απομάκρυνση του από το Θεό, είχε φυσική συνέπεια και στη λανθασμένη χρήση της φύσεως. Τα πάντα υποτάσσονται, όλος ο κόσμος, στις ατομικές διεκδικήσεις του ανθρώπου και στην ακόρεστη βουλιμία του (τα πάντα για τον εαυτό μας), με φυσική συνέπεια να ξεφύγει ο άνθρωπος από κάθε όριο και κάθε μέτρο και αντί σωστός κυρίαρχος και φύλακας να γίνει ο βιαστής και καταστροφέας της φύσεως. Και συγκεκριμένως:
Τα δάση σβήνουν με πολύ γρήγορο ρυθμό. Δίνονται κούτσουρα, ξερά κλαδιά, κάψαλα και στη θέση τους φυτρώνουν εργοστάσια, βιομηχανίες και οικόπεδα οικοπεδοφάγων. Αυτές τις ημέρες γίναμε μάρτυρες γεγονότων από τις εφημερίδες, ότι τα δάση της Πάρνηθας και της Αττικής γενικότερα που κάηκαν τα προηγούμενα χρόνια, πουλήθηκαν σαν οικόπεδα και επενέβη ο εισαγγελέας.
Οι θάλλασες καταστρέφονται. Τα διάφορα απόβλητα και λύματα που πέφτουν χωρίς καμία επεξεργασία, την έχουν κάνει πολύ επικίνδυνη και προβληματίζεται κάποιος που θέλει να την χαρεί και να την απολαύσει.
Με το φαινόμενο του θερμοκηπίου, ο ζωογόνος ήλιος, όπως τον αναφέρει ο μεγάλος τραγικός μας ποιητής Σοφοκλής, οτιδήποτε άλλο είναι παρά ζωογόνος, εφόσον με την καταστροφή του όζοντος που προκαλέσαμε εμείς, η ηλιακή ακτινοβολία προκαλεί καρκίνο του δέρματος και γίνεται αιτία πολλών άλλων ασθενειών.
Το νέφος των διαφόρων μεγαλουπόλεων είναι μεγάλη απειλή και στρέφεται εναντίον εκατομμυρίων ανθρώπων. Αρμόδιοι γιατροί και κατ’ εξοχήν καρδιολόγοι και πνευμονολόγοι υπολογίζουν ότι σε μια μέρα βαριάς ρύπανσης της Αθήνας, έχομε 10 θανάτους, ενώ δεν θα συνέβαιναν χωρίς την ρύπανση του νέφους. Επίσης, σ’ αυτό οφείλεται η αύξηση περιστατικών χρόνιας βρογχίτιδας, καθώς και τα συχνά προβλήματα στο αναπνευστικό μας σύστημα.
Οι όξινες βροχές, που δημιουργούνται από οξείδια του Θείου και του Αζώτου που εκπέμπονται από τις διάφορες βιομηχανίες, τα αυτοκίνητα και τις θερμοηλεκτρικές εγκαταστάσεις, όπου πέσουν δημιουργούν μυστηριώδεις ασθένειες και έχουν πλήξει τα δάση της Γερμανίας, τις λίμνες των Σκανδιναβικών χώρων και γενικότερα το βόρειο Ημισφαίριο. Το φαινόμενο αυτό ονομάσθηκε λόγω των μεγάλων καταστροφών “Πανούκλα του Μεσαίωνος”.
Τα πυρηνικά απόβλητα τα οποία χρησιμοποιούνται στους πυρηνικούς αντιδραστήρες, αλλά και στη βαριά βιομηχανία, είναι υλικά που πληγώνουν και σκοτώνουν κάθε μορφή ζωής που εκτίθεται σε αυτά. Διατηρούν την δραστικότητα τους για εκατοντάδες χρόνια ή και χιλιάδες.
Αξίζει εδώ ν’ αναφέρουμε ότι πλούσια και δήθεν προηγμένα κράτη, πληρώνουν μικρά και φτωχά κράτη, να μεταφέρουν σ’ αυτά τα πυρηνικά απόβλητα και να γίνουν νεκροταφεία πυρηνικών αποβλήτων, αδιαφορώντας για τη ζωή των κατοίκων τους, λες και τα φτωχά κράτη αποτελούνται από πολίτες δεύτερης (β΄) κατηγορίας και διαλογής και όχι από εικόνες Θεού.
Και σαν τελευταίο θ’ αναφέρω, αυτό που γράφτηκε σε πολλές Αθηναϊκές εφημερίδες πριν από λίγες ημέρες πως ο “ειρηνικός” και “ανθρωπιστικός” πόλεμος εναντίον της Σερβίας είχε και τέτοιο σκοπό. Δηλαδή, πολλοί από τους Αμερικανικούς πυραύλους Πέρσινγκ και Κρούζ και Τόμαχοκ παλιάς πλέον τεχνολογίας γιατί βγήκαν νέα μοντέλα (και σκοτώνουν εξυπνότερα), έφεραν πάνω στις κεφαλές τους μεταλλαγμένο ουράνιο, το οποίο έχει δραστικότητα για 2000 χρόνια και λίαν επικίνδυνο για τον άνθρωπο. Κάπου έπρεπε το υλικό αυτό να πέσει και ν’ αποθηκευτεί, να βρεθεί κάποιο νεκροταφείο και κατάλληλο θεωρήθηκε η Σερβία και όλη η περιοχή των Βαλκανίων, γιατί η πυρηνική ενέργεια σύνορα δεν γνωρίζει και μεταφέρεται παντού από τον αέρα.
Μπροστά σ’ αυτό το τρομερό και φοβερό αδιέξοδο του βιασμού της φύσεως, όλοι μας καλούμαστε, Εκκλησία και διάφοροι φορείς και όλος ο λαός του Θεού, να αγωνιστούμε και να βάλουμε το δάκτυλο μας στον τύπο των ύλων για να μην έλθει η ώρα μηδέν για την ανθρωπότητα, αλλά και για την κτίση ολόκληρη.
Η Ορθόδοξη Θεολογία επί δύο χιλιάδες χρόνια αυτό προσπαθεί να μας διδάξει. Ο κόσμος δημιουργήθηκε από το Θεό για να υπάρχει αιώνια μαζί με τον άνθρωπο, ο οποίος είναι κυρίαρχος επάνω στη φύση, έχει όμως και εντολή κατ’ ευθείαν από το Θεό να αγωνίζεται γι’ αυτήν, να την φυλάει και να την προστατεύει. Καταστροφή της φύσεως, σημαίνει ταυτοχρόνως και καταστροφή – θάνατος του ανθρώπου. Κατά την Β’ Παρουσία του Κυρίου, δεν θα αναστηθούν μόνο τα σώματα των δικαίων, αλλά και όλη η δημιουργία θα ανακαινισθεί. “Καινούς ουρανούς και καινήν γήν κατά το επάγγελμα αυτού προσδοκόμεν, εν οις δικαιοσύνη κατοικεί” (Β΄ Πέτρου 3,13).
Ο κόσμος είναι δώρο του Θεού και έχει καθοριστική σημασία για τη ζωή του ανθρώπου. Όμως η φύση, δεν έχει κανένα νόημα όταν ο άνθρωπος δεν την βλέπει και δεν την κατανοεί σαν δώρο Θεού. Ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο βασιλέα και ιερέα της δημιουργίας, έτσι δεν έχει εξουσία ο άνθρωπος να χρησιμοποιεί τον κόσμο, το περιβάλλον για την επιβίωσή του, καταστρέφοντας το. Πρέπει να βλέπουμε το περιβάλλον ως ευλογία Θεού και όταν το βλέπουμε έτσι ερχόμαστε σε άμεση επαφή και κοινωνία με το Δημιουργό μας και αναφωνούμε: “Ως εμεγαλύνθη τα έργα Σου Κύριε, πάντα εν σοφία εποιήσες”. Και αυτόν τον κόσμο που δημιούργησε ο Θεός για μας και μας τον προσέφερε, ο άνθρωπος που αγαπάει τον Θεό ευχαριστεί για τις μεγάλες του δωρεές και Του τον αντιπροσφέρει λέγοντας: “Τα σα εκ των σων, σοι προσφέρομεν κατά πάντα και δια πάντα”.
Εμείς στο Δημιουργό μας, δεν έχομε να προσφέρομε τίποτε δικό μας, όλα είναι δικά Του και μας τα έχει χαρίσει. Ο Άρτος και ο Οίνος, το ψωμί και το κρασί, είναι στοιχεία του περιβάλλοντος που μεταβάλλονται σε Σώμα και Αίμα Χριστού για μας. Το ίδιο συμβαίνει και με το νερό που βαπτισθήκαμε και έγινε μέσο σωματικού και πνευματικού καθαρμού. Επίσης, και το λάδι του ιερού Ευχελαίου προσφορά του φυσικού περιβάλλοντος είναι και γίνεται μέσο σωματικής και ψυχικής υγείας.
Όλη η κτίση, όλος ο κόσμος, όλο το περιβάλλον μας, φανερώνει την δύναμη της αγάπης του Δημιουργού, κάθε τι είναι δώρο του Θεού στον άνθρωπο και το μόνο που μπορεί να προσφέρει ο άνθρωπος σαν αντίδωρο στον Δημιουργό του είναι η ευχαριστία και η ευγνωμοσύνη. Και το πρόβλημα δημιουργείται όταν ο άνθρωπος γίνεται αχάριστος και αγνώμων, τότε στη θέση του Θεού τοποθετεί το είδωλο του με φυσική συνέπεια την καταστροφή του και την καταστροφή του Φυσικού Περιβάλλοντος. Στώμεν, λοιπόν, καλώς, στώμεν μετά φόβου Θεού μπροστά στη δημιουργία του Θεού.