Αρκετοί χωρίς να έχουν μελετήσει ιδιαίτερα το θέμα,(η ημιμάθεια είναι χειρότερη από την αμάθεια), αποφαίνονται ότι οι μοναχοί στο Βυζάντιο ήσαν ξεκομμένοι από την κοινωνική πραγματικότητα, ζούσαν για τον εαυτό τους και αυτό που κοίταζαν ήταν μόνο η καλοπέρασή τους. Τα πράγματα είναι τελείως διαφορετικά, αυτό λένε οι πηγές και οπωσδήποτε εάν υπήρχαν κάποιες εξαιρέσεις δεν ήταν ο κανόνας, εξαιρέσεις πάντα υπάρχουν. Ο άγιος Παχώμιος, πατέρας του κοινοβιακού συστήματος, πριν γίνει μοναχός, είχε παρατηρήσει πως οι Χριστιανοί, εν αντιθέσει προς τις άλλες θρησκευτικές κοινότητες που περιόριζαν την φιλανθρωπία στα μέλη τους , προχωρούσαν πολύ πιο πέρα. Βοηθούσαν όσους είχαν ανάγκη χωρίς καμία διάκριση. Αυτό εφάρμοσε και ο ίδιος όταν έγινε Χριστιανός. Μαζί με τον Μ. Βασίλειο έγραψαν κανόνες και δημιούργησαν κοινοβιακό σύστημα που δίνουν τον παγκόσμιο χαρακτήρα του μοναχισμού. Μετά την «Βασιλειάδα» του Μ. Βασιλείου, κάθε μοναστική κοινότητα είχε ειδικό κτίριο για ιατρείο όχι μόνο των μοναχών, αλλά και νοσοκομείο για τους λαϊκούς. Οι ξένοι, οι πτωχοί, οι άρρωστοι, εύρισκαν καταφύγιο εκεί. Από δόκιμοι οι μοναχοί μάθαιναν να είναι φιλόθεοι, φιλάνθρωποι και φιλόπτωχοι. Ο Μ. Βασίλειος θέσπισε ότι ο μοναχισμός δεν πρέπει να κινείται χωριστά από τις ανάγκες των λαϊκών και ότι η φιλανθρωπία πρέπει ν’ αποτελεί βασικό στοιχείο της ζωής του μοναχού.
Μοναστηριακοί κανόνες όριζαν να μοιράζεται φαγητό στην πύλη του μοναστηριού. Πολλοί που είχαν ανάγκη, πήγαιναν στα μοναστήρια τις μεγάλες γιορτές της χριστιανοσύνης για να πάρουν τρόφιμα και να γιορτάσουν και αυτοί όπως σιτάρι, κρασί, κρέας, μέλι, φασόλια κ.λ.π. είδη πρώτης ανάγκης. ΄Οπου υπήρχε ανάγκη μοίραζαν χρήματα και προσέφεραν ότι μπορούσαν περισσότερο σκεπτόμενοι ότι η προσφορά τους αυτή απευθυνόταν στον ίδιο το Χριστό. Παράλληλα με την περισυλλογή και την αδιάλειπτη προσευχή την οποία θεωρούσαν το ιδανικό, παράλληλα θεωρούσαν και μέγιστο καθήκον τους την συμμετοχή τους στα κοινωνικά προβλήματα.
Το πρώτο δείγμα συμπόνιας ήταν να μοιράσουν την περιουσία τους σ’ αυτούς που είχαν ανάγκη πριν ακόμη γίνουν μοναχοί. Η ενατένιση του Θεού έπρεπε να γίνεται μέσα από την έμπρακτη αγάπη για το συνάνθρωπο. Δεν μπορεί να πάσχει ο αδελφός μας και μεις να μένουμε αμέτοχοι, αρκούμενοι μόνο σ’ ευχολόγια. Από την Αίγυπτο μας έρχονται πληροφορίες πως οι μοναχοί συντηρούσαν πολλούς πτωχούς στην Αλεξάνδρεια. ΄Ενας κληρικός, ο Σεραπίων, ήταν υπεύθυνος για τα προϊόντα των μοναχών στην περιοχή της Αρσινόης. Φρόντιζε να μην υπάρχει πεινασμένος και παρακολουθούσε την μεταφορά του σταριού στην Αλεξάνδρεια.
Εκτός από τους φτωχούς καταφύγιο στα μοναστήρια εύρισκαν οι καταδιωκόμενοι, τα ορφανά και πολύ περισσότερο οι άρρωστοι. Ο μοναχός Υπάτιος που ήταν και γιατρός έγινε σύμβολο προσφοράς. Θεράπευε ασθενείς και ιδιαιτέρως φτωχούς που έπασχαν από ανίατες ασθένειες και ιδιαίτερα από λέπρα που ήταν και μεταδοτική. Σύνθημά του ήταν το χωρίο της Σοφίας Σειράχ (17,22) «ελεημοσύνη ανδρός ως σφραγίς μετ’ αυτού». Και στην Βιθυνία που πήγε οργάνωσε δικό του μοναστήρι με βασική φροντίδα τους φτωχούς, τους ξένους και τους αρρώστους. Ο Νικήτας από την Παφλαγονία, ευφυής και πολύ μορφωμένος όταν έγινε αναχωρητής στον Πόντο μοίρασε τα υπάρχοντά του σε σπουδαστές και φτωχούς. Το ίδιο έκανε και ο άγιος Νίκων το 998. Ο άγιος Φιλάρετος τακτικά καλούσε στο σπίτι του σε γιορτινές ημέρες να φάνε μαζί του αναπήρους, ακρωτηριασμένους, αρρώστους και κάθε είδους δυστυχισμένους. Με τέτοια παραδείγματα αγίων και μοναχών είναι γεμάτα τα αγιολογικά κείμενα.
Στο πρόσωπο του αγίου Κυρίλλου του Φιλεώτη, συναντάμε και άλλες ιδιότητες του Βυζαντινού μοναχού. Πέρα από τα φιλανθρωπικά έργα, ασχολήθηκε και με την κοινωνική δικαιοσύνη και έγινε ο συνήγορος των φτωχών και των αδυνάτων από την καταπίεση των πλουσίων. Ονομάσθηκε ελεήμων όχι γιατί μοίραζε μόνο χρήματα ,αλλά και γιατί μοίραζε είδη που είχαν ανάγκη οι φτωχοί αγρότες για να εργασθούν όπως γεωργικά μηχανήματα και άλλα εργαλεία. Δώρα αυτοκρατορικά που του δόθηκαν τα έδωσε σ’ αυτούς που τα είχαν ανάγκη.
Πέρα, όμως, από την ωραία αυτή εικόνα των μοναχών υπήρχαν και οι εξαιρέσεις. Υπήρξαν μοναχοί και μοναστήρια που δεν εκπλήρωναν και την κοινωνική τους αποστολή. Ο Ευστάθιος Θεσσαλονίκης μας παρουσιάζει μια τέτοια εικόνα τον 12ο αιώνα. Ενώ επαινεί το σωστό φιλανθρωπικό έργο των μοναχών, από την άλλη γίνεται σκληρός κριτής των μοναστικών καταχρήσεων. Πέρα όμως από τις όποιες καταχρήσεις και εξαιρέσεις, χωρίς αμφιβολία ο μοναχισμός διαδραμάτισε σπουδαίο ρόλο στην κοινωνική πρόνοια του Βυζαντίου. ΄Ηταν η σπονδυλική του στήλη. Ο Ακαδημαϊκός Αλέξανδρος Διομήδης, αυστηρός κριτικός του μοναχισμού παραδέχεται ότι ο Μοναχισμός « ήταν ένα φωτεινό στοιχείο της Ελληνοχριστιανικής Ανατολής στην άσκηση της φιλανθρωπίας»Το θέμα της προσφοράς του Μοναχισμού θα το εξετάσουμε μόνο του αν και θα μπορούσε να συμπεριληφθεί στο προηγούμενο κεφάλαιο. Επειδή ο μοναχισμός είχε τεράστια κοινωνική προσφορά στο Βυζάντιο αξίζει να το δούμε σε αυτοτελή ενότητα. Αρκετοί χωρίς να έχουν μελετήσει ιδιαίτερα το θέμα,(η ημιμάθεια είναι χειρότερη από την αμάθεια), αποφαίνονται ότι οι μοναχοί στο Βυζάντιο ήσαν ξεκομμένοι από την κοινωνική πραγματικότητα, ζούσαν για τον εαυτό τους και αυτό που κοίταζαν ήταν μόνο η καλοπέρασή τους. Τα πράγματα είναι τελείως διαφορετικά, αυτό λένε οι πηγές και οπωσδήποτε εάν υπήρχαν κάποιες εξαιρέσεις δεν ήταν ο κανόνας, εξαιρέσεις πάντα υπάρχουν. Ο άγιος Παχώμιος, πατέρας του κοινοβιακού συστήματος, πριν γίνει είχε παρατηρήσει πως οι Χριστιανοί, εν αντιθέσει προς τις άλλες θρησκευτικές κοινότητες που περιόριζαν την φιλανθρωπία στα μέλη τους , προχωρούσαν πολύ πιο πέρα. Βοηθούσαν όσους είχαν ανάγκη χωρίς καμία διάκριση. Αυτό εφάρμοσε και ο ίδιος όταν έγινε Χριστιανός. Μαζί με τον Μ. Βασίλειο έγραψαν κανόνες και δημιούργησαν κοινοβιακό σύστημα που δίνουν τον παγκόσμιο χαρακτήρα του μοναχισμού. Μετά την «Βασιλειάδα» του Μ. Βασιλείου, κάθε μοναστική κοινότητα είχε ειδικό κτίριο για ιατρείο όχι μόνο των μοναχών, αλλά και νοσοκομείο για τους λαϊκούς. Οι ξένοι, οι πτωχοί, οι άρρωστοι, εύρισκαν καταφύγιο εκεί. Από δόκιμοι οι μοναχοί μάθαιναν να είναι φιλόθεοι, φιλάνθρωποι και φιλόπτωχοι. Ο Μ. Βασίλειος θέσπισε ότι ο μοναχισμός δεν πρέπει να κινείται χωριστά από τις ανάγκες των λαϊκών και ότι η φιλανθρωπία πρέπει ν’ αποτελεί βασικό στοιχείο της ζωής του μοναχού.
Μοναστηριακοί κανόνες όριζαν να μοιράζεται φαγητό στην πύλη του μοναστηριού. Πολλοί που είχαν ανάγκη, πήγαιναν στα μοναστήρια τις μεγάλες γιορτές της χριστιανοσύνης για να πάρουν τρόφιμα και να γιορτάσουν και αυτοί όπως σιτάρι, κρασί, κρέας, μέλι, φασόλια κ.λ.π. είδη πρώτης ανάγκης. ΄Οπου υπήρχε ανάγκη μοίραζαν χρήματα και προσέφεραν ότι μπορούσαν περισσότερο σκεπτόμενοι ότι η προσφορά τους αυτή απευθυνόταν στον ίδιο το Χριστό. Παράλληλα με την περισυλλογή και την αδιάλειπτη προσευχή την οποία θεωρούσαν το ιδανικό, παράλληλα θεωρούσαν και μέγιστο καθήκον τους την συμμετοχή τους στα κοινωνικά προβλήματα.
Το πρώτο δείγμα συμπόνιας ήταν να μοιράσουν την περιουσία τους σ’ αυτούς που είχαν ανάγκη πριν ακόμη γίνουν μοναχοί. Η ενατένιση του Θεού έπρεπε να γίνεται μέσα από την έμπρακτη αγάπη για το συνάνθρωπο. Δεν μπορεί να πάσχει ο αδελφός μας και μεις να μένουμε αμέτοχοι, αρκούμενοι μόνο σ’ ευχολόγια. Από την Αίγυπτο μας έρχονται πληροφορίες πως οι μοναχοί συντηρούσαν πολλούς πτωχούς στην Αλεξάνδρεια. ΄Ενας κληρικός, ο Σεραπίων, ήταν υπεύθυνος για τα προϊόντα των μοναχών στην περιοχή της Αρσινόης. Φρόντιζε να μην υπάρχει πεινασμένος και παρακολουθούσε την μεταφορά του σταριού στην Αλεξάνδρεια.
Εκτός από τους φτωχούς καταφύγιο στα μοναστήρια εύρισκαν οι καταδιωκόμενοι, τα ορφανά και πολύ περισσότερο οι άρρωστοι. Ο μοναχός Υπάτιος που ήταν και γιατρός έγινε σύμβολο προσφοράς. Θεράπευε ασθενείς και ιδιαιτέρως φτωχούς που έπασχαν από ανίατες ασθένειες και ιδιαίτερα από λέπρα που ήταν και μεταδοτική. Σύνθημά του ήταν το χωρίο της Σοφίας Σειράχ (17,22) «ελεημοσύνη ανδρός ως σφραγίς μετ’ αυτού». Και στην Βιθυνία που πήγε οργάνωσε δικό του μοναστήρι με βασική φροντίδα τους φτωχούς, τους ξένους και τους αρρώστους. Ο Νικήτας από την Παφλαγονία, ευφυής και πολύ μορφωμένος όταν έγινε αναχωρητής στον Πόντο μοίρασε τα υπάρχοντά του σε σπουδαστές και φτωχούς. Το ίδιο έκανε και ο άγιος Νίκων το 998. Ο άγιος Φιλάρετος τακτικά καλούσε στο σπίτι του σε γιορτινές ημέρες να φάνε μαζί του αναπήρους, ακρωτηριασμένους, αρρώστους και κάθε είδους δυστυχισμένους. Με τέτοια παραδείγματα αγίων και μοναχών είναι γεμάτα τα αγιολογικά κείμενα.
Στο πρόσωπο του αγίου Κυρίλλου του Φιλεώτη, συναντάμε και άλλες ιδιότητες του Βυζαντινού μοναχού. Πέρα από τα φιλανθρωπικά έργα, ασχολήθηκε και με την κοινωνική δικαιοσύνη και έγινε ο συνήγορος των φτωχών και των αδυνάτων από την καταπίεση των πλουσίων. Ονομάσθηκε ελεήμων όχι γιατί μοίραζε μόνο χρήματα ,αλλά και γιατί μοίραζε είδη που είχαν ανάγκη οι φτωχοί αγρότες για να εργασθούν όπως γεωργικά μηχανήματα και άλλα εργαλεία. Δώρα αυτοκρατορικά που του δόθηκαν τα έδωσε σ’ αυτούς που τα είχαν ανάγκη.
Πέρα, όμως, από την ωραία αυτή εικόνα των μοναχών υπήρχαν και οι εξαιρέσεις. Υπήρξαν μοναχοί και μοναστήρια που δεν εκπλήρωναν και την κοινωνική τους αποστολή. Ο Ευστάθιος Θεσσαλονίκης μας παρουσιάζει μια τέτοια εικόνα τον 12ο αιώνα. Ενώ επαινεί το σωστό φιλανθρωπικό έργο των μοναχών, από την άλλη γίνεται σκληρός κριτής των μοναστικών καταχρήσεων. Πέρα όμως από τις όποιες καταχρήσεις και εξαιρέσεις, χωρίς αμφιβολία ο μοναχισμός διαδραμάτισε σπουδαίο ρόλο στην κοινωνική πρόνοια του Βυζαντίου. ΄Ηταν η σπονδυλική του στήλη. Ο Ακαδημαϊκός Αλέξανδρος Διομήδης, αυστηρός κριτικός του μοναχισμού παραδέχεται ότι ο Μοναχισμός «ήταν ένα φωτεινό στοιχείο της Ελληνοχριστιανικής Ανατολής στην άσκηση της φιλανθρωπίας»
Μοναστηριακοί κανόνες όριζαν να μοιράζεται φαγητό στην πύλη του μοναστηριού. Πολλοί που είχαν ανάγκη, πήγαιναν στα μοναστήρια τις μεγάλες γιορτές της χριστιανοσύνης για να πάρουν τρόφιμα και να γιορτάσουν και αυτοί όπως σιτάρι, κρασί, κρέας, μέλι, φασόλια κ.λ.π. είδη πρώτης ανάγκης. ΄Οπου υπήρχε ανάγκη μοίραζαν χρήματα και προσέφεραν ότι μπορούσαν περισσότερο σκεπτόμενοι ότι η προσφορά τους αυτή απευθυνόταν στον ίδιο το Χριστό. Παράλληλα με την περισυλλογή και την αδιάλειπτη προσευχή την οποία θεωρούσαν το ιδανικό, παράλληλα θεωρούσαν και μέγιστο καθήκον τους την συμμετοχή τους στα κοινωνικά προβλήματα.
Το πρώτο δείγμα συμπόνιας ήταν να μοιράσουν την περιουσία τους σ’ αυτούς που είχαν ανάγκη πριν ακόμη γίνουν μοναχοί. Η ενατένιση του Θεού έπρεπε να γίνεται μέσα από την έμπρακτη αγάπη για το συνάνθρωπο. Δεν μπορεί να πάσχει ο αδελφός μας και μεις να μένουμε αμέτοχοι, αρκούμενοι μόνο σ’ ευχολόγια. Από την Αίγυπτο μας έρχονται πληροφορίες πως οι μοναχοί συντηρούσαν πολλούς πτωχούς στην Αλεξάνδρεια. ΄Ενας κληρικός, ο Σεραπίων, ήταν υπεύθυνος για τα προϊόντα των μοναχών στην περιοχή της Αρσινόης. Φρόντιζε να μην υπάρχει πεινασμένος και παρακολουθούσε την μεταφορά του σταριού στην Αλεξάνδρεια.
Εκτός από τους φτωχούς καταφύγιο στα μοναστήρια εύρισκαν οι καταδιωκόμενοι, τα ορφανά και πολύ περισσότερο οι άρρωστοι. Ο μοναχός Υπάτιος που ήταν και γιατρός έγινε σύμβολο προσφοράς. Θεράπευε ασθενείς και ιδιαιτέρως φτωχούς που έπασχαν από ανίατες ασθένειες και ιδιαίτερα από λέπρα που ήταν και μεταδοτική. Σύνθημά του ήταν το χωρίο της Σοφίας Σειράχ (17,22) «ελεημοσύνη ανδρός ως σφραγίς μετ’ αυτού». Και στην Βιθυνία που πήγε οργάνωσε δικό του μοναστήρι με βασική φροντίδα τους φτωχούς, τους ξένους και τους αρρώστους. Ο Νικήτας από την Παφλαγονία, ευφυής και πολύ μορφωμένος όταν έγινε αναχωρητής στον Πόντο μοίρασε τα υπάρχοντά του σε σπουδαστές και φτωχούς. Το ίδιο έκανε και ο άγιος Νίκων το 998. Ο άγιος Φιλάρετος τακτικά καλούσε στο σπίτι του σε γιορτινές ημέρες να φάνε μαζί του αναπήρους, ακρωτηριασμένους, αρρώστους και κάθε είδους δυστυχισμένους. Με τέτοια παραδείγματα αγίων και μοναχών είναι γεμάτα τα αγιολογικά κείμενα.
Στο πρόσωπο του αγίου Κυρίλλου του Φιλεώτη, συναντάμε και άλλες ιδιότητες του Βυζαντινού μοναχού. Πέρα από τα φιλανθρωπικά έργα, ασχολήθηκε και με την κοινωνική δικαιοσύνη και έγινε ο συνήγορος των φτωχών και των αδυνάτων από την καταπίεση των πλουσίων. Ονομάσθηκε ελεήμων όχι γιατί μοίραζε μόνο χρήματα ,αλλά και γιατί μοίραζε είδη που είχαν ανάγκη οι φτωχοί αγρότες για να εργασθούν όπως γεωργικά μηχανήματα και άλλα εργαλεία. Δώρα αυτοκρατορικά που του δόθηκαν τα έδωσε σ’ αυτούς που τα είχαν ανάγκη.
Πέρα, όμως, από την ωραία αυτή εικόνα των μοναχών υπήρχαν και οι εξαιρέσεις. Υπήρξαν μοναχοί και μοναστήρια που δεν εκπλήρωναν και την κοινωνική τους αποστολή. Ο Ευστάθιος Θεσσαλονίκης μας παρουσιάζει μια τέτοια εικόνα τον 12ο αιώνα. Ενώ επαινεί το σωστό φιλανθρωπικό έργο των μοναχών, από την άλλη γίνεται σκληρός κριτής των μοναστικών καταχρήσεων. Πέρα όμως από τις όποιες καταχρήσεις και εξαιρέσεις, χωρίς αμφιβολία ο μοναχισμός διαδραμάτισε σπουδαίο ρόλο στην κοινωνική πρόνοια του Βυζαντίου. ΄Ηταν η σπονδυλική του στήλη. Ο Ακαδημαϊκός Αλέξανδρος Διομήδης, αυστηρός κριτικός του μοναχισμού παραδέχεται ότι ο Μοναχισμός « ήταν ένα φωτεινό στοιχείο της Ελληνοχριστιανικής Ανατολής στην άσκηση της φιλανθρωπίας»Το θέμα της προσφοράς του Μοναχισμού θα το εξετάσουμε μόνο του αν και θα μπορούσε να συμπεριληφθεί στο προηγούμενο κεφάλαιο. Επειδή ο μοναχισμός είχε τεράστια κοινωνική προσφορά στο Βυζάντιο αξίζει να το δούμε σε αυτοτελή ενότητα. Αρκετοί χωρίς να έχουν μελετήσει ιδιαίτερα το θέμα,(η ημιμάθεια είναι χειρότερη από την αμάθεια), αποφαίνονται ότι οι μοναχοί στο Βυζάντιο ήσαν ξεκομμένοι από την κοινωνική πραγματικότητα, ζούσαν για τον εαυτό τους και αυτό που κοίταζαν ήταν μόνο η καλοπέρασή τους. Τα πράγματα είναι τελείως διαφορετικά, αυτό λένε οι πηγές και οπωσδήποτε εάν υπήρχαν κάποιες εξαιρέσεις δεν ήταν ο κανόνας, εξαιρέσεις πάντα υπάρχουν. Ο άγιος Παχώμιος, πατέρας του κοινοβιακού συστήματος, πριν γίνει είχε παρατηρήσει πως οι Χριστιανοί, εν αντιθέσει προς τις άλλες θρησκευτικές κοινότητες που περιόριζαν την φιλανθρωπία στα μέλη τους , προχωρούσαν πολύ πιο πέρα. Βοηθούσαν όσους είχαν ανάγκη χωρίς καμία διάκριση. Αυτό εφάρμοσε και ο ίδιος όταν έγινε Χριστιανός. Μαζί με τον Μ. Βασίλειο έγραψαν κανόνες και δημιούργησαν κοινοβιακό σύστημα που δίνουν τον παγκόσμιο χαρακτήρα του μοναχισμού. Μετά την «Βασιλειάδα» του Μ. Βασιλείου, κάθε μοναστική κοινότητα είχε ειδικό κτίριο για ιατρείο όχι μόνο των μοναχών, αλλά και νοσοκομείο για τους λαϊκούς. Οι ξένοι, οι πτωχοί, οι άρρωστοι, εύρισκαν καταφύγιο εκεί. Από δόκιμοι οι μοναχοί μάθαιναν να είναι φιλόθεοι, φιλάνθρωποι και φιλόπτωχοι. Ο Μ. Βασίλειος θέσπισε ότι ο μοναχισμός δεν πρέπει να κινείται χωριστά από τις ανάγκες των λαϊκών και ότι η φιλανθρωπία πρέπει ν’ αποτελεί βασικό στοιχείο της ζωής του μοναχού.
Μοναστηριακοί κανόνες όριζαν να μοιράζεται φαγητό στην πύλη του μοναστηριού. Πολλοί που είχαν ανάγκη, πήγαιναν στα μοναστήρια τις μεγάλες γιορτές της χριστιανοσύνης για να πάρουν τρόφιμα και να γιορτάσουν και αυτοί όπως σιτάρι, κρασί, κρέας, μέλι, φασόλια κ.λ.π. είδη πρώτης ανάγκης. ΄Οπου υπήρχε ανάγκη μοίραζαν χρήματα και προσέφεραν ότι μπορούσαν περισσότερο σκεπτόμενοι ότι η προσφορά τους αυτή απευθυνόταν στον ίδιο το Χριστό. Παράλληλα με την περισυλλογή και την αδιάλειπτη προσευχή την οποία θεωρούσαν το ιδανικό, παράλληλα θεωρούσαν και μέγιστο καθήκον τους την συμμετοχή τους στα κοινωνικά προβλήματα.
Το πρώτο δείγμα συμπόνιας ήταν να μοιράσουν την περιουσία τους σ’ αυτούς που είχαν ανάγκη πριν ακόμη γίνουν μοναχοί. Η ενατένιση του Θεού έπρεπε να γίνεται μέσα από την έμπρακτη αγάπη για το συνάνθρωπο. Δεν μπορεί να πάσχει ο αδελφός μας και μεις να μένουμε αμέτοχοι, αρκούμενοι μόνο σ’ ευχολόγια. Από την Αίγυπτο μας έρχονται πληροφορίες πως οι μοναχοί συντηρούσαν πολλούς πτωχούς στην Αλεξάνδρεια. ΄Ενας κληρικός, ο Σεραπίων, ήταν υπεύθυνος για τα προϊόντα των μοναχών στην περιοχή της Αρσινόης. Φρόντιζε να μην υπάρχει πεινασμένος και παρακολουθούσε την μεταφορά του σταριού στην Αλεξάνδρεια.
Εκτός από τους φτωχούς καταφύγιο στα μοναστήρια εύρισκαν οι καταδιωκόμενοι, τα ορφανά και πολύ περισσότερο οι άρρωστοι. Ο μοναχός Υπάτιος που ήταν και γιατρός έγινε σύμβολο προσφοράς. Θεράπευε ασθενείς και ιδιαιτέρως φτωχούς που έπασχαν από ανίατες ασθένειες και ιδιαίτερα από λέπρα που ήταν και μεταδοτική. Σύνθημά του ήταν το χωρίο της Σοφίας Σειράχ (17,22) «ελεημοσύνη ανδρός ως σφραγίς μετ’ αυτού». Και στην Βιθυνία που πήγε οργάνωσε δικό του μοναστήρι με βασική φροντίδα τους φτωχούς, τους ξένους και τους αρρώστους. Ο Νικήτας από την Παφλαγονία, ευφυής και πολύ μορφωμένος όταν έγινε αναχωρητής στον Πόντο μοίρασε τα υπάρχοντά του σε σπουδαστές και φτωχούς. Το ίδιο έκανε και ο άγιος Νίκων το 998. Ο άγιος Φιλάρετος τακτικά καλούσε στο σπίτι του σε γιορτινές ημέρες να φάνε μαζί του αναπήρους, ακρωτηριασμένους, αρρώστους και κάθε είδους δυστυχισμένους. Με τέτοια παραδείγματα αγίων και μοναχών είναι γεμάτα τα αγιολογικά κείμενα.
Στο πρόσωπο του αγίου Κυρίλλου του Φιλεώτη, συναντάμε και άλλες ιδιότητες του Βυζαντινού μοναχού. Πέρα από τα φιλανθρωπικά έργα, ασχολήθηκε και με την κοινωνική δικαιοσύνη και έγινε ο συνήγορος των φτωχών και των αδυνάτων από την καταπίεση των πλουσίων. Ονομάσθηκε ελεήμων όχι γιατί μοίραζε μόνο χρήματα ,αλλά και γιατί μοίραζε είδη που είχαν ανάγκη οι φτωχοί αγρότες για να εργασθούν όπως γεωργικά μηχανήματα και άλλα εργαλεία. Δώρα αυτοκρατορικά που του δόθηκαν τα έδωσε σ’ αυτούς που τα είχαν ανάγκη.
Πέρα, όμως, από την ωραία αυτή εικόνα των μοναχών υπήρχαν και οι εξαιρέσεις. Υπήρξαν μοναχοί και μοναστήρια που δεν εκπλήρωναν και την κοινωνική τους αποστολή. Ο Ευστάθιος Θεσσαλονίκης μας παρουσιάζει μια τέτοια εικόνα τον 12ο αιώνα. Ενώ επαινεί το σωστό φιλανθρωπικό έργο των μοναχών, από την άλλη γίνεται σκληρός κριτής των μοναστικών καταχρήσεων. Πέρα όμως από τις όποιες καταχρήσεις και εξαιρέσεις, χωρίς αμφιβολία ο μοναχισμός διαδραμάτισε σπουδαίο ρόλο στην κοινωνική πρόνοια του Βυζαντίου. ΄Ηταν η σπονδυλική του στήλη. Ο Ακαδημαϊκός Αλέξανδρος Διομήδης, αυστηρός κριτικός του μοναχισμού παραδέχεται ότι ο Μοναχισμός «ήταν ένα φωτεινό στοιχείο της Ελληνοχριστιανικής Ανατολής στην άσκηση της φιλανθρωπίας»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου